نوآوري حكيم سبزواري در برهان صديقين و تبيين آن

براي اثبات وجود حق تعالي براهين حسي و عقلي مختلفي از ديرباز تا كنون ارايه شده و يكي از مهمترين دلايل عقلي در اين زمينه «برهان صدّيقين» است. از برهان صدّيقين تقريرهاي مختلفي موجود است كه چهار تقرير از اين تقريرها از ابداعات حاج ملاهادي سبزواري است. ايشان در آثارش اين تقريرها را به صورت پراكنده بيان كرده كه به طور خلاصه بدين منوال مي‌باشند: 1- حقيقت مرسله‌ي وجود كه اصيل است به هيچ وجه عدم را قبول نمي‌كند لذا واجب الوجود بالذات است، چون هيچ نقيضي، نقيض خود را قبول نمي‌كند. 2- حقيقت اصيل وجود، ممكن نيست زيرا درصورت امكانِِِِ حقيقت وجود، خلف لازم مي‌آيد چه اين‌كه غيراز اين حقيقت، حقيقت ديگري نيست تا به آن متعلق باشد. 3- حقيقت (مرتبه‌اي از مراتب وجود) يا واجب است ياممكنِ به امكان فقري است كه جهت دوري از دور و تسلسل حتماً بايد مستلزم واجب باشد. 4- حقيقت اصيل وجود يا واجب است يا ممكن به امكان فقري است كه آن نيز متعلق به واجب بوده و مستلزم اوست. اين نوشتار به بيان اين چهار دليل پرداخته و دليل ابداعي بودن آن‌ها را بيان مي‌كند و اشكالات وارده به بعضي از آن‌ها را مورد بررسي قرار مي‌دهد.