مطالعه تطبيقي تشابهات سفالينههاي متاخر دوره پيش از اسلام و اوايل دوره اسلامي ايران

A Comparative Study of the Similarities between the Ceramics of the Later pre-Islamic and Early Islamic Periods in Iran

پس از فروپاشي حكومت ساسانيان و ظهور اسلام در ايران، فقر هنري اعراب سبب شد تا هنرمندان مسلمان شاكله هنر اسلامي را بر پايه سنت هاي هنري ايران باستان بنانهند. ازاينرو هنر سفالگري ايران در اوايل دوره اسلامي، راه دوره هاي تاريخي اشكانيان و ساسانيان را پيمود. آثار سفالين به يادگارمانده از اوايل دوره اسلامي، گواه اين مطلب است كه پيشينه هنر سفالگري دوره هاي تاريخي پيش از اسلام ايران، تاثير بسياري بر آنها داشته است. بدين سبب تعداد زيادي از آثار سفالين اوايل دوره اسلامي ايران، از بسياري جهات شبيه دوره هاي هنري پيش از اسلام بود كه اين تشابهات در فاصله ميان اين دو دوره، سو تفاهم هايي را در شناخت زمان اين آثار پديدمي آورد و موجب مي شد بسياري از آثار اواخر دوره ساساني به اوايل دوره اسلامي و بالعكس منسوب گردد. ازين رو تلاش نگارندگان در پژوهش حاضر برآن است تا به روشن شدن اين سو تفاهم ها و منشا تشابهات و الهامات در سفالينه هاي اوايل دوره اسلامي ايران بپردازند. چراكه، طي نخستين سده هاي اسلامي سبك ها و سنن هنري ايران كهن، به ايران نوين و اسلامي واردشد و ساخت سفالينه ها مطابق با سنت هاي هنري گذشته تداوم يافت. بنابراين ضروري است تا تشابهات سبكها شناخته و سهم سفالگري ايران در موفقيت سفالگران مسلمان بررسيشود. روش تحقيق به كارگرفته در اين مقاله، اسنادي- تاريخي با استناد به منابع كتابخانه اي همراه با رويكردي تحليلي-توصيفي است. دستاورد بررسي هاي انجام شده اين چنين بود كه شيوه هاي نقش پردازي هنر سفالگري ايران در اوايل دوره اسلامي، همان شيوه هاي دوره هاي پيش از اسلام است كه به مرور با تكنيك هاي لعاب كاري تركيب شده و پيشرفت شاياني هم كرده است.

The ceramic art of Iran in early Islamic period followed the same way as the historical periods of Iran before Islam (Parthian and Sassanid). Arab’s poor knowledge of art caused them to enjoy the fruits of cultural and artistic heritage of their conquered realms. Since their religion inhibited them from eating and drinking in golden and silver dishes, they inclined to use ceramic dishes. They also enjoyed the fruits of ceramic art of pre-Islamic periods in Iran. Hence, a lot of ceramic works of early Islamic period in Iran have been affected by the art of pre-Islamic periods and consequently the similarities between these works resulted in some misunderstandings about the two periods. Therefore, it is necessary to shed light on the similarities between the potteries of the pre-and-after Islamic periods in Iran. It is also necessary to find out the portion of Iranian ceramic art in the success of Muslim ceramic artists all over the world. The present paper tries to investigate the subject analytically and descriptively by using library sources and historical methods. In this article, by Iran we mean the ancient Iranian Empire (particularly Parthian and Sassanid periods), not contemporary Iran with its geographical and political borders.