مطالعه و استحكام‌بخشي سنگ آهك در سنگ‌نوشته خرم‌آباد لرستان

Study and Consolidation of limestone in Sangnavashteh of Khorramabad Sangnavashteh of Khorramabad

استحكام‌بخشي آثار سنگي يكي از موارد در عمليات حفاظت و مرمت است كه طي سال‌هاي گذشته بسيار مورد توجه متخصصان حفاظت و مرمت آثار تاريخي بوده‌ است. يكي از روش‌هاي مورد استفاده در حفاظت و مرمت آثار سنگي ساخته شده از سنگ آهك، به‌كاربردن روش آهك است. بخشي از اين روش، كاربرد آب آهك در استحكام‌بخشي سنگ است. اين روش در طول ساليان گذشته در مناطق مختلف دنيا به‌ويژه انگلستان استفاده‌ شده و نتايج مناسبي هم با كاربرد اين ماده در استحكام‌بخشي سنگ در بعضي پژوهش‌ها به‌دست‌آمده‌است. در مقاله پيش‌رو، نخست روش‌هاي مختلف استحكام‌بخشي سنگ معرفي و دسته‌بندي‌‌ شده و پس از آن، روش آهك و مكانيزم استحكام‌بخشي سنگ آهك با استفاده از آب آهك معرفي‌گرديده‌‌است. هدف از انجام اين پژوهش، ارزيابي كاربردي روش آهك جهت استحكام‌بخشي به آثار سنگي قرارگرفته در فضاي باز است. پرسش اصلي مقاله حاضر، ارزيابي كارآيي و قابليت روش آهك در استحكام بخشي سنگ آهك تشكيل‌دهنده اثر سنگ‌نوشته خرم‌آباد است. نتايج مطالعه و آزمايش روي اثر سنگ نوشته خرم‌آباد متعلق به قرن ششم (ه.ق.) ارايه ‌شده ‌است. براي اين مطالعه از روش‌هاي ميداني و آزمايشگاهي كه شامل پتروگرافي، XRF، XRD و SEM-EDS است، استفاده شد. نتايج مطالعات نشان‌دهنده وقوع هوازدگي فيزيكي و شيميايي در ساختار سنگ آهك اين اثر و از بين‌رفتن بخشي از كتيبه آن به‌سبب هوازدگي است. در پايان عمليات حفاظت و مرمت انجام‌شده روي اثر باتوجه‌به نتايج مطالعه‌هاي آزمايشگاهي و ميداني ارايه شده‌ است. عمليات اصلي حفاظت روي اثر، استحكام‌بخشي سنگ با استفاده از روش آهك است. نتايج به‌دست‌آمده پس از پنج سال، بيانگر تاثير مثبت روش يادشده در كنترل روند فرسايش در سنگ‌نوشته خرم‌آباد است.

Consolidation of stone monuments and artefacts is a conservation operation that has considered by conservators and conservation scientists in last years. One of the methods in conservation of lime stone monuments and artefacts is Lime method. One part of this method is consolidation by lime water. The method has used in last years, especially in England, and some suitable results have achieved in some cases. In this paper, first the stone consolidation methods are introduced and classified and then, the lime method and mechanism of limestone consolidation by lime water have reviewed. The aim of this method is assessing the application of Lime method in consolidation of limestone in air exposed stone monuments. The main question is assessing the lime water consolidation in Sangneveshteh stone monument of Khorramabad (6th century A. H.). For this purpose, the stone has investigated by field and laboratory methods consisting of petrography, XRF, XRD and SEM-EDS. The results show occurrence of physical and chemical weathering in stone surface and loss of some parts in kufic inscription. Finally, the conservation process selected based on results and has presented. The main conservation operation is consolidation by lime water. The stone condition is suitable and show control of stone weathering after five years of conservation.