بازشناسي مفهوم قدرت در انديشه فوكو

Recognition of Foucault’s Concept of Power

هدف اصلي مقاله حاضر بازشناسي نوع نگاه فوكو به مقوله قدرت و ماهيت آن است. او از آبشخورهاي فكري انديشمنداني چون هايدگر، فرويد، ماركس، و به‌خصوص نيچه بيش‌ترين تاثير را پذيرفته است. فوكو با بديل روش‌شناختي خود در قالب روش‌هاي ديرينه‌شناسي و تبارشناسي و با مفاهيمي مانند گفتمان و اپيستمه، كه بيش از همه محصول فكري خود اوست، تاثيري پردامنه در اغلب قلمروهاي انديشه و انديشمندان هم‌دوره و پس از خود بر جاي گذاشت. مسيله اصلي در تبارشناسي اين است كه چگونه انسان‌ها، با قرارگرفتن در درون شبكه‌اي از روابط قدرت و دانش، به سوژه و اب‍ژه تبديل مي‌شوند و روش ديرينه‌شناسي شيوه تحليل تاريخي نظام‌هاي فكري يا گفتار است. وي قدرت را منحصراً در اختيار شخص، گروه، و يا طبقه‌اي نمي‌داند كه آن را به صورت يك‌طرفه اعمال كنند. از نظر فوكو، قدرت چنين نيست كه در دست حاكمان و در تملك شخصي آنان باشد، بلكه حالت رابطه‌اي و شبكه‌اي دارد كه مانند سلسله اعصاب در جامعه پخش مي‌شود. قدرت از نظر وي ماهيت نرم‌افزاري دارد و مشاهده‌شدني نيست. به باور فوكو، قدرت لزوماً با ابزار خشونت‌آميز اعمال نمي‌شود بلكه يك سخنراني، نوار كاست، كتاب، انديشه، و نظاير آن مي‌توانند منابع قدرت باشند. اين نمود از مظاهر قدرت، كه در همه سطوح جامعه پخش شده است، اگر به وحدت برسد، چنان نيرويي به‌وجود مي‌آورد كه هيچ ارتشي را ياراي مقابله با آن نيست.

The main objective of this paper looks at the Michel Foucault’s view about power and nature. Heidegger, Freud, Marx and Nietzsche in particular had a major impact on him. His own alternative methodological approaches in paleontology and genealogy, and with concepts of knowledge and understanding or the concept of discourse, had a very great impact on most areas of the range of thought and thinkers of his era. The main problem in genealogy is that how people by getting involved in network of power relations and knowledge, is formed as subject and object and paleontological method is either an historical analysis of systems of thought or speech. He believes that the power is not an exclusive or unilateral thing for a person, group or class. Foucault thinks that the power is not only in the hands of rulers and in their personal possession, but also is a relationship and network which distributes like nerves system in the society. The power has a software nature and it is not tangible and visible. Foucault believes that power is not necessarily apply violent means, but a lecture, cassettes, books, ideas and ... can be sources of power. Reaching of this manifestations view of power in society which distributed at all levels of society, has an extraordinary power which no army dare not deal with it.