ايران، افغانستان و راه هاي ترانزيتي در دوره پهلوي دوم

Iran, Afghanistan and transit routes during the 2nd Pahlavi period

افغانستان كشوري محصور در خشكي است، كه براي تامين كالاهاي ضروري نياز به ترانزيت كالا از كشورهاي مجاور داشته است. در اين ميان، كشور ايران به دليل نزديكي و دسترسي به آب هاي آزاد، اقتصادي ترين مسير براي تامين نيازهاي افغانستان بوده است؛ اما اين كشور به علت گرايش به غرب، ابتدا رويكرد اقتصادي به اين موضوع نشان نداد؛ چرا كه سياست خارجي همساني با ايران نداشت. در دوره پهلوي دوّم 1941- 1978 م/ 1320- 1357 ش، روابط بين كشورهاي منطقه، تحت تاثير فضاي جنگ سرد بود؛ اما با پايان يافتن جنگ دوّم جهاني و شكل گيري مساله پشتونستان و همچنين دوري راه هاي روسيه و هزينه بالاي آنها، بهترين گزينه براي ترانزيت كالاهاي افغانستان، راه هاي ترانزيتي ايران بود. اين پژوهش بيشتر با تكيه بر اسناد اين دوره، سعي در روشن كردن اين مساله دارد كه چگونه بهبود وضعيت راه هاي ترانزيتي دو كشور، به گسترش روابط اقتصادي بين آنها انجاميد و موافقت نامه هايي در همين زمينه منعقد شد.

Afghanistan is a land-locked country that depends on its neighboring countries to transit essential commodities. Iran, for its proximity and access to the high seas, seems to have the most economical route to meet Afghanistan’s needs. However, this country did not pursue such an economical route due to its western tendencies and its foreign policies which were completely different with Iran’s. The international relations of the countries in the region were extremely affected by the Cold War during the 2nd Pahlavi era from 1941 up to 1978. After World War II and the emergence of Pashtoonistan subject, and due to remoteness of Russian routes and their high costs, Iranian routes were the best for Afghani goods to be transited. This research, depending on documents relating to this time, is going to clarify how the improvement of transit routes of two countries led to the development of their economic relations and coming to bilateral treaties in this field.