دگرگوني و تحول در ويژگي‌هاي خاكها تحت تاثير پستي و بلندي و سفره‌ي‌ آب زيرزميني در منطقه‌ي دشت ارژن، استان فارس

Variation and Evolution in Soil Properties as Affected Topography and Ground Water Table in Dasht- E- Arjan area, Fars Province

به منظور بررسي اثرات پستي و بلندي و سفره‌ي آب زيرزميني بر تحول خاكها، منطقه‌ي دشت ارژن با وضعيت رطوبتي خاك زريك و وضعيت حرارتي مزيك انتخاب گرديد. ابتدا با استفاده از عكسهاي هوايي و نقشه هاي پستي و بلندي، موقعيت و وضعيت تقريبي منطقه‌ي مشخص شد. سپس يك مقطع طولي و يك مقطع عرضي در نظر گرفته شد و جمعاً 6 خاكرخ در منطقه‌ي حفر گرديد، كه از آنها، 4 خاكرخ به عنوان خاكرخ هاي شاهد منطقه‌ي انتخاب شدند. نتايج تشريح خاكرخ و مطالعات صحرايي نشان دادند كه در گيتاشناسي رسوبات آبرفتي- واريزه اي بادبزني شكل خاكها در راسته هاي اِنتي سول و اينسپتي سول، و در گيتاشناسي هاي دشتهاي دامنه اي و اراضي، پست خاكها در راسته اينسپتي سول جاي مي گيرند. از نظر خصوصيات فيزيكو- شيميايي نيز تفاوتهاي قابل توجهي در نوع بافت، ميزان و ژرفا شستشوي آهك، مواد آلي، درصد رطوبت اشباع، pH، EC و CEC ديده شد. از مهمترين فرايندهاي خاكسازي در اين منطقه‌ي مي توان به تجمع مواد آلي در سطح خاك، و تشكيل افق‌هاي كمبيك و كلسيك اشاره كرد. در اين منطقه‌ي، به دليل كشت كار بي رويه، شرايط رنگ و ضخامت براي تشكيل اپي پدون ماليك تامين نگرديد، كه مي توان آن را يك تهديد جدي براي خاكهاي ايران قلمداد كرد؛ يعني، به دليل فرسايش زياد و كشاورزي ناپايدار، خاكها به تدريج از راسته مالي سول به اينسپتي سول تبديل مي شود. نتايج كاني شناسي نيز نشان دادند كه در اين منطقه‌ي ميزان اسمكتيت نسبت به كانيهاي ديگر برتري نسبي دارد، و پس از آن كايولينيت، ايليت و كلريت در مراتب بعدي قرار مي‌گيرند. علت بيشتر بودن اسمكتيت نسبت به ساير كانيها را مي توان احتمالاً به زياد بودن آن در مواد مادري، و تبديل ايليت به اسمكتيت نسبت داد.

Soil is one of the most important natural resources and perhaps is the most fundamental factor in formation of civilization. In addition to food supply, the soil will also provide other human necessities such as clothing, residence, bury wastes, wild life, recreation and etc. Climate plays a very important influence on enhancing and processes of soil formation, and in addition the climatic factors play a considerable influence on plant growth, production and land use. In each region, topographic factor also influence soil characteristics. Its influence on soil development and plant growth depend on its direction and elevation. In other to study the effects of topography and depth of ground water on soil genesis, Dasht-E-Arjan plain with xeric and mesic soil moisture and temperature regimes, were selected. Based on aerial photographs and also topographic maps, the location map of the study area was drawn. Then on two transversal sections, six profiles were dug. Among them four representative profiles were selected for detailed studies. The results of field studies and also profile description showed that Entisols and Inceptisols orders were developed on alluvial-colluvial fans, while on piedmont plains and lowlands only Inceptisols were formed. The physico-chemical characteristics of studied soils showed that, among the studied profiles, there are remarkable differences in soil texture, organic matter, saturation percentage, pH, EC, and CEC. The most important soil forming processes were accumulation of surface soil organic matter and also formation of Cambic and Calcic horizons. Because of extensive cultivation, the color and thickness requirements do not satisfy for the formation of MollicEpipedon, which show great future hazards for all Mollisols of the country. The XRD results of clay minerals showed more smectite mineral with respect to kaolinite, illite and chlorite minerals. This could be due to its higher content in parent materials and also transformation of illite to smectite due to more wetness of low lying physiographies.