تحليل و مقايسه دو منبع معرفت در نظام فلسفي صدرايي و دكارتي

An Analysis and Comparison of Two Sources of Knowledge in Sadrian and Cartesian Philosophies

يكي از مباحث مهم در معرفتشناسي معاصر، بحث از منابع معرفت است كه براساس نظر اغلب معرفتشناسان عبارتند از: ادراك حسي، عقل، درون‌نگري، گواهي و حافظه. اين مقاله سعي دارد دو منبع مهم معرفت، يعني ادراك حسي و عقل را با تكيه بر مباني معرفتشناسي فيلسوفان صدرايي و دكارتي، با نگاهي تطبيقي، مورد بحث و بررسي قرار دهد. هر دو گروه از اين فيلسوفان ادراك حسي و عقل را بعنوان منبع معرفت تلقّي ميكنند. آنان ادراك عقلي را برتر از ادراك حسي ميدانند و عقل را منبع اصلي در رسيدن به حقيقت ميپندارند؛ در عين حال، بين آنها اختلاف نظرهايي نيز ديده ميشود، چنانكه بعنوان مثال برخي منشا همه علوم را حس ميدانند و برخي اين سخن مشهور فلسفه اسكولاستيك كه: «هيچ چيز در عقل نيست كه نخست در حس نبوده باشد» را انكار ميكنند.

One of the important issues in contemporary epistemology is the discussion of the sources of knowledge. According to most epistemologists, these sources consist of sense perception, intellect, introspection, testimony, and memory. Following a comparative approach, this paper intends to explore and discuss two important sources of knowledge, that is, sense perception and intellect, based on the epistemological principles of Sadrian and Cartesian philosophers. Both groups consider sense-perception and the intellect as the sources of knowledge. They view intellectual perception higher than sense perception and the intellect as the main source of attaining the truth. At the same time, there exist some disagreements among them. For example, some of them believe that sense perception is the source of all sciences, and some others deny the famous view of Scholastic philosophy as to “Whatever is in our intellect must have previously been in the senses.”