از لامكان تا نظرگاه در جستجوي هويت «شهر ساحلي» براي انزلي

From Placelessness to Viewpoint In Search of coastal city Identity for Anzali

نظام‌مندي شهرها را بايد مخلوق ساختار ذهني نظم‌طلب انسان دانست. در سامان‌دهي شهرهاي امروزي، نظم مبتني بر «زندگي اجتماعي» به عنوان مفهومي انعطاف‌پذير و سازگار با حيات جمعي مي‌تواند اساس نظام شهرها قرار گيرد. در چنين نظمي ساختار شهر براساس فضاهاي جمعي قوام پيدا مي‌كند. درك جامع از شهر، در قالب دريافت حسي ساختار شهر و فهم نظام ذهني آن و نيز تفسير براساس خاطرات جمعي شهروندان، منجر به درك شهر به عنوان يك «ابرمكان» و «ابر‌خاطره» مي‌شود و در هويت جمعي شهروندان موثر است. براي برقراري نظم ذهني شهر لازم است عناصر غير اجتماعي كالبد شهر كه از آنها به ‌نام لامكان‌ها ياد مي‌كنيم، شناسايي و با فضاهايي با كاركرد اجتماعي جايگزين شود كه قابل ارتقا به مكان منظرين و موثر در هويت جمعي شهر هستند. نوشتار پيش رو، با انتخاب شهر بندر انزلي به عنوان نمونه موردي، به بررسي نظم عيني اين شهر و تناقضاتش با نظم ذهني آن مي‌پردازد. در اين ميان ابتدا ثابت مي‌شود كه ادراك جامع از چيستيِ اين شهر به ‌دليل تجمع اركان ساختاري شهر در مركز آن، در پي ادراك مركز شهر‌ـ و نه كل آن‌ـ حاصل مي‌شود. سپس با شناسايي فضاي لامكان در مركز شهر و كشف كيفيت نظرگاهيِ بالقوه آن، پيشنهاد مي‌شود فضاي مذكور با تبديل ‌به نظرگاه در مقياس مياني، دركي جامع از مركز شهر انزلي‌ـ به عنوان عصاره شهر‌ـ ارايه كند. در نهايت حفظ عناصر صنعتي باقيمانده در سايت، در حين تبديل آن به فضاي جمعي، به عنوان راهبرد پيشنهادي در طراحي ارايه مي‌شود.

Systematic cities must be known as creation of humanʹs ordered mind. Discipline-based “social life" can be used as basis of urban order and a conceptual basis with flexibility and consistency for social life in today’s urban organizations. In such order, urban structure is fixed on public spaces. Comprehensive understanding of the city, by sensual understanding of the city structure while finding its mental order and interpretation based on inhabitantʹs collective memories, leads to perceiving the city as a "super Place" and "super memory”, which is useful in collective identity of inhabitants. To restore mental order of city, it is necessary to realize "placelessness"- A social part of city fabric- and replace them by social spaces which are useful in collective identity of the city. This article, by choice of Anzali port as a case study, surveys objective order of the city and its antithesis with mental order of Anzali. Firstly, it is approved that comprehensive understanding of the city is resulted by understanding the city center, as basic elements of city structure are agreed in it. Secondly, after finding the "placeless" space of the city center and discovering its quality for being a "viewpoint", it is suggested that the space be changed to a viewpoint, so that it becomes an element to help to comprehensive understanding of Anzali city center-cityʹs extract. Using post-industrial approach to keep the rest of industrial installation to convert the place to a public place is suggested as a guideline in landscape design.