معرفي نارنگي ديررس ياشار

Yashar, a New Late Ripening Mandarin Hybrid

مركبات ديررس به دليل آنكه عرضه آنها در فصلي از سال انجام مي‌شود كه خبري از ساير رقم‌هاي مركبات نيست از ارزش اقتصادي بالايي برخوردار هستند. كمبود نسبي اين رقم‌ به ويژه در مورد نارنگي‌ها باعث انجام پروژه‌اي اصلاحي با هدف بدست آوردن رقم‌ ديررس نارنگي در سال 1368 گرديد كه در چهار مرحله به مدت 21 سال در ايستگاه تحقيقات مركبات خرم‌آباد تنكابن به اجرا در‌آمد. مرحله اول (1372-1368) با دورگ‌گيري كنترل‌شده بين مينيولاتانجلو ((Citrus paradisi cv. Duncan × C. reticulata cv. Dancy به عنوان والد مادري و نارنگي شانگشا (C. changsha) به عنوان والد پدري كه هر دو از ارقام تقريباً ديررس هستند، شروع شد. بعد از دستيابي به نهال‌هاي دورگ در مرحله اول، ارزيابي مقدماتي كمي و كيفي ميوه نتاج حاصله در مرحله دوم پروژه (1377-1373) انجام پذيرفت و از ميان ژنوتيپ‌هاي مذكور، در سال 1377 دورگي با خصوصيات مطلوب (ياشار) گزينش شد. براي انجام ارزيابي كمي و كيفي ميوه و سازگاري ياشار با پايه‌هاي غالب در مناطق شمالي كشور، مراحل سوم و چهارم پروژه (1388-1378) به مرحله اجرا در‌آمد، به طوري كه پس از پيوند و رشد نارنگي ياشار روي پايه‌هاي نارنج (C. aurantium)، پونسيروس تريفولياتا ((Poncirus trifoliata، سويينگل سيتروملو ((C. paradisi × P. trifoliata، تروير سيترنج ((C. sinensis × P. trifoliata و فلاينگ دراگون ((Poncirus trifoliata cv. Flying dragon، نهال‌ها در قالب طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي با پنج تيمار پايه در سه تكرار و شش درخت در هر واحد آزمايشي، در زمين اصلي كاشته شدند و در مرحله آخر، صفات مذكور مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج مراحل مختلف اين پژوهش نشان داد كه درختان ياشار تاجي گسترده و پهن داشته و شاخه‌هاي آن كه تقريباً بي‌تيغ است در اثر وزن ميوه‌ها حالت آويزاني به خود بگيرند. ميوه‌ها به رنگ نارنجي پررنگ و داراي هسته با اندازه متوسط تا درشت، به شكل كروي تا پخت بود و محور مياني آنها نسبتاً توخالي است. پوست ميوه به آساني نارنگي‌هاي ديگر قابل جدا شدن از گوشت نيست. ميوه‌هاي اين رقم در مناطق شمالي كشور در ارديبهشت ماه مي‌رسند و لذا از دير‌رس‌ترين ارقام نارنگي محسوب مي‌شود. مجموعه ويژگي‌هاي مذكور به همراه رنگ نارنجي پررنگ گوشت و عطر و طعم بسيار مطلوب ميوه باعث شد تا رقم ياشار از ارزش اقتصادي بالايي در بازار برخوردار باشد. درختان حاصل از پيوند ياشار روي پايه سيتروملو در مقايسه با چهار پايه آزمايش شده ديگر، بيشترين مجموع عملكرد، درشت‌ترين ميوه و بيشترين درصد آب‌ميوه را داشتند و مي‌توان از پايه سيتروملو براي رقم مذكور در مناطق شمالي كشور با در نظر گرفتن شرايط اقليمي، خاك و بيماري، استفاده كرد

Late ripening citrus cultivars are very acceptable in the market. With respect to scarcity of late ripening citrus cultivars in Iran, the project was conducted to produce a new late ripening cultivar for 21 years (1989-2009). The first phase (1989-1993) was started with controlled pollination between Mineolla tangelo (Citrus paradisi × C. reticulata) and Changsha mandarin (C. changsha). After achieving hybrid plants, primary quantitative and qualitative evaluations of fruits were done in the second phase (1994-1998) and finally ‘Yashar’ hybrid was selected in 1998. The evaluation of quantitative and qualitative yield and compatibility of ‘Yashar’ with basic rootstocks of northern Iran including Troyer citrange (Poncirus trifoliata × C. sinensis), Poncirus (P. trifoliate), Swingle citrumelo (P. trifoliata × C. paradisi), sour orange (C. aurantium) and Flying dragon (P. trifoliata cv. Flying dragon) were completed in the third and the fourth phases (1999-2009). The results showed that ‘Yashar’ has moderately vigorous, extensive canopy and rather thorn less. Fruits are medium-sized, subglobose to spherical, round to slightly oblate to spherical and moderately seedy. Rind is thin, somewhat leathery, surface moderately smooth and with large and prominent oil glands, easily separable with difficulty and orange-red at development. ‘Yashar’ is a spring ripening fruit, is slightly larger and it has good quality. Also, among the rootstocks, Swingle citromelo is more productive and has heavier fruits than those on the other rootstocks. Therefore, it is seems that this rootstock is a good choice for ‘Yashar’ trees for planting in the north of Iran.