تحليل تاثير شرايط اقتصادي كشور بر عدم موفقيت نظام بانكداري بدون ربا

The Effects of Iran Economic Conditions on Weak Performance of Islamic Banking System in Iran

نظام اقتصاد نوپاي اسلامي و به‌طور ويژه نظام بانكداري بدون ربا در ايران براي دست‌يابي به اهداف خود نيازمند بستر آماده و شرايط آرام است. شرايط خاص اقتصادي ايران (شرايط ركود تورمي) پس از انقلاب اسلامي كه به بنيان‌هاي اقتصادي قبل از انقلاب برمي‌گشت، باعث شد تا نظام بانكداري بدون ربا با مشكل مواجه شود و مردم از شبه ربوي بودن عقود عملياتي شده در سيستم بانكداري كشور نگران باشند. براي اين امر دلايل مختلفي مطرح شده و پژوهشگران به بررسي آن‌ها پرداخته‌اند؛ عمده دلايلي كه تاكنون بررسي شده به ماهيت، ساختار و نحوه اجراي قانون مرتبط بوده است. اين در حالي است كه به نظر مي‌رسد شرايط اقتصادي ركودي ـ تورمي نيز عامل مهمي است كه نظام بانكداري بدون ربا در ايران را در گذشته به كرات تهديد كرده و آن را از رسيدن به اهداف خود دور ساخته است. در اين پژوهش با استفاده از نرم‌افزار spss نتايج توزيع پرسشنامه مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج نشان مي‌دهد كه شرايط خاص اقتصادي ايران پس از انقلاب اسلامي مانع مهمي براي به مقصود رسيدن نظام بانكداري بدون ربا بوده است. نرخ تورم بالا در جامعه كه منجر به افزايش نرخ سود مشاركت و شبهه ربوي شدن آن مي‌شود و همچنين شرايط خاص اقتصادي ديگر مثل نرخ بالاي بيكاري، بنيه ضعيف فني و مالي بنگاه‌هاي اقتصادي، حاكم بودن گرايش كمتر به سرمايه‌گذاري بلندمدت، وجود رانت‌هاي اقتصادي در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي، ريسك اعتباري بالا و محدوديت ارزي اجراي صحيح عقود اسلامي را غيرممكن ساخته است.

The newly established system of Islamic economy in Iran, specifically the non-usury banking system is in need of appropriate conditions to attain its goals. The special economic conditions of Iran (Stagflation Conditions) after the Islamic Revolution which was rooted in weak pre-revolutionary situation made non-usury banking system encounter problems and people have great doubt about the semi-usury system of banking. The major causes of the problem were related to the nature, structure and state of implementing of law. This article shows that the special economic conditions of Iran after the Revolution have acted as an obstacle in reaching a non-usury banking system. High inflation rate increases the interest rate; hence the sense of misgivings about the usurious condition of the existing system rises. High unemployment rate, weak technical and financial bases in economic institutions, speculative spirit instead of production in the country, economic misuses in different extents, high credit risks, restriction in the selection of external financing methods, etc. have made the implementation of Islamic contracts impossible.