بازتاب وقايع روزگار بر سروده هاي دهخدا

The Reflection of the Events of the Time on Dehkhoda’s Versifications

دهخدا از برجسته‌ترين چهره هاي فرهنگ و ادب اين مرز و بوم است كه علاوه بر عرصه هاي سياست، روزنامه‌نگاري، پژوهش و تاليف، در نويسندگي و شاعري نيز نقش مهمي ايفا كرده است. او متعلّق به روزگار پرفراز و نشيبي است كه جامعه ايراني رويدادهاي مهمي چون نهضت مشروطيت، جنگ‌هاي جهاني اوّل و دوم، استبداد رضاخاني و ملّي‌شدن صنعت نفت را پس پشت نهاده است. وي به‌عنوان پژوهشگري آگاه به مسايل سياسي و نويسنده اي داراي ذوق شاعري بر وقايع اثر گذاشته يا از آن‌ها تاثير پذيرفته است. بعضي از اين وقايع در اشعار باقي‌مانده او بازتابي درخور تامّل يافته كه دقت در آن‌ها مبين اهميت واقعه و نظر دهخدا درباره آن است؛ در اين گفتار سعي مي شود ضمن توضيح مختصري درباره زندگاني، آثار، خدمات فرهنگي و قدرت شاعري دهخدا، بازتاب اين وقايع بر سروده‌هايش با روش تحليلي ـ توصيفي نشان داده شود. بديهي است نقد و ارزيابي عملكرد اشخاصي‌ كه ‌به بهانه اي از آن‌ها نام برده مي شود هدف اين مقاله نبوده و مجالي درخور مي طلبد. حاصل اين پژوهش عرضه شناختي تازه از دهخدا در عرصه سياست و نمايش اتفاقات مهمي است كه ذهن او را به خود مشغول داشته و گذر زمان بر اهميت آن‌ها صحه گذاشته است.

The great scholar Dehkhoda is one of the most outstanding characters of culture and literature of Iran who besides his contributions to political fields played an important role in journalism, research, editing, writing, and versification. He belongs to the time of abundant ups and downs in which Iranian society had passed important events such as Constitutionalism movement, the first and second world wars, Rezakhan’s despotism and nationalization of oil industry. He is indeed a knowledgeable researcher on political issues and a writer whose political talent had influenced the events of his age or was influenced by them. Some of these events left hesitating reflections on his versifications and a closer investigation of them may explain the importance of the events and Dehkhodaʹs ideas. In this article, beside brief explanation on Dehkhoda’s life, works, cultural services and poetical power, attempts were made to illustrate the reflection of these events on his versification using a descriptive–analytic method. Obviously, the criticism of functional evaluation of those people named for different excuses is not the aim of this article and claims its own proper opportunity. Result of this research offer a new understanding about Dehkhoda in the politics field and give clues to the significant events that engaged his mind, as confirmed through the forthcoming events.