بررسي اثر پرتو گاما بر جوانهزني گردهها و جنينزايي هاپلوييد بكرزا در گل‌محمدي (Rosa damascena Mill.)

Investigation of gamma ray effects on pollen germination and parthenogenic haploid embryogenesis in Rosa damascena Mill.

هاپلوييدها و دابل‌هاپلوييدها مي توانند به طور موثري سرعت برنامه هاي اصلاحي محصولات باغباني را افزايش دهند. اين پژوهش با هدف بكارگيري دانه هاي گرده پرتوتابي شده به وسيله اشعه گاما در تلاقي گلهاي محمدي و القا جنين هاي هاپلوييد بكرزا انجام شد. دو ژنوتيپ G32و G40 گل‌محمدي به عنوان والدين مادري و ژنوتيپ G22 و تركيبي از 40 ژنوتيپ گل‌محمدي به عنوان والدين پدري مورد استفاده قرار گرفتند. غنچه هاي والدين پدري در مرحله مناسب جمع آوري و با اشعه گاما از منبع كبالت 60 در پنج سطح دز صفر، 250، 500، 800 و 1400 گري پرتوتابي شدند. گلهاي ماده كه يك روز قبل از گرده افشاني اخته شده بودند با استفاده از گرده غنچه‌هاي پرتوتابي شده گرده افشاني شدند. هيپهاي (ميوهها) تلاقي يافته از درختچه هاي والدين مادري در دو زمان 16 و 19 روز پس از گرده افشاني برداشت شدند. به منظور تعيين محيط كشت مناسب براي رشد جنينهاي نابالغ حاصل از نجات جنين گل‌محمدي از سه تركيب محيط كشت MS استفاده شد. براي غلبه بر دوره خواب، نيمي از جنينها به مدت 2 ماه در دماي 4-1 درجه سانتيگراد قرار داده شدند. درصد تشكيل ميوه و تعداد بذر در هر ميوه به شدت دز اشعه و نوع والد مادري و والد گرده دهنده بستگي داشت. البته تركيب محيط كشت vit + ½MS در مقايسه با دو تركيب مورد استفاده ديگر براي رشد جنينها موثرتر تشخيص داده شد. بنابراين وجود تيمار سرمادهي براي غلبه بر خواب جنينها ضروري بود. با توجه به نتايج حاصل از بررسيهاي مورفولوژيك، به‌ويژه تعداد كلروپلاست سلولهاي روزنه، تيمار 250 ؟ بيشترين ميزان توليد گياهان هاپلوييد را داشت.

Haploid and doubled haploid (DH) plants are able to accelerate plant breeding programs. This study was conducted on gamma ray irradiated pollen grains of damask rose crosses and induced parthenogenic haploid embryos. Two genotypes of G32 and G40 of damask rose as maternal plant and G22 and mixed of forty collected genotypes from all over the country were used as paternal plants. After determining of suitable collecting time, paternal blooms were irradiated by gamma ray from 60 cobalt in five levels 0, 250, 500, 800 and 1400 Gy. Emasculated maternal flowers were pollinated by the irradiated pollens. Fruits were collected 16 and 19 days after pollination. In order to determination a suitable culture medium the immature embryos were extracted and cultured in three combination of MS medium. To overcome the existing dormancy, half part of embryos was kept at 1-4 degree centigrade for 2 month. Fruit formation percentage and seed averages per fruit depended on ray intensity, maternal and paternal parents. Half MS + vit in was better than the other medium. Chilling was necessary for overcoming the embryo dormancy. On the basis of morphological studies, especially number of chloroplasts in guard cells, the most haploid embryos were obtained by 250 Gy.