بررسي تنوع ژنتيكي جوهاي بومي ايران (Hordeum sp.) براساس خصوصيات مورفولوژي

Evaluation of genetic diversity of Iranian wild barley (Hordeum sp.) and landraces using morphological characters

به‌منظور ارزيابي تنوع ژنتيكي، 115 ژنوتيپ جو بومي از 5 گونه H. vulgare، H. spontaneum، H. marinum، H. murinum، H. bulbosume در قالب طرح سيستماتيك در مزرعه كشت گرديد. 10 صفت كمي براساس دستورالعمل‌‌هاي موسسه بين‌الملي ذخاير توارثي مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بين نمونه‌‌ها از نظر صفات مورد بررسي تنوع زيادي وجود دارد. تجزيه همبستگي بين صفات براي هر گونه جداگانه محاسبه شد. البته همبستگي مثبت و معني‌‌دار بين تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبلچه وجود داشت. همچنين تعداد دانه در سنبله با صفات عرض دانه و طول دانه داراي همبستگي منفي بود. تجزيه به مولفه‌‌هاي اصلي، 3 مولفه اصلي را مشخص كرد كه 78 درصد از تغييرات كل را توجيه مي‌‌نمودند، مولفه اول با 35 درصد توجيه‌كننده صفاتي شامل تعداد سنبلچه، طول و عرض دانه و تعداد دانه در سنبله؛ مولفه دوم با 22 درصد توجيه‌كننده صفاتي شامل بيرون‌‌زدگي پدانكل، طول محور پدانكل و طول سنبله بود و مولفه سوم با 38/22 درصد عمدتا صفات ارتفاع، تعداد گره و تعداد برگ را دربر گرفت. تجزيه خوشه‌‌اي بر‌اساس ميانگين كليه صفات، نمونه‌‌ها را در 3 طبقه گروه‌‌بندي نمود و تا حد زيادي توانست گونه‌‌هاي مختلف جو را از هم تفكيك نمايد. نتايج اين تحقيق بيانگر تنوع بالا در نمونه‌‌هاي جوهاي وحشي ايران مي‌‌باشد كه با شناسايي ژن‌هاي مفيد در آنها مي‌‌تواند در اصلاح و بهبود ارقام زراعي استفاده گردند.

To evaluate genetic diversity of wild barley, 115 landraces of barley from five spices as H. vulgare, H. spontaneum, H. bulbosume, H. marinum and H. murinum were planted in a systematic design. Ten quantitative traits were measure according to IBPGRI. Analysis of variance showed significant differences between the landraces for all of the studied traits. Correlation analysis showed a positive and significant correlation between seed number in spikelet and spikelet number. Also correlation between seed number in spikelet with seed length and width were negative and significant. In principle components analysis, three principle components accounted for 78 percent of total variation. The first principle component with 35% explained traits such as spikelet number, seed length and width and seed number in spikelet. The second principle component with 22% explained peduncle outside, peduncle length and spikelet length. The third principle components with 22.38% explained height, node number and leaf number. Cluster analysis also classified the landraces into 3 groups which separated landraces according to the species. The results showed a high level of genetic diversity in wild and landraces of barley which could be used for barley cultivar improvement.