كارايي روش تصميم‌گيري چندمعياره در مكان‌يابي پخش سيلاب مطالعه موردي: دشت كاشان

Performance of Multi-criteria Decision-making Methods in Locating Flood spreading (Case study: Kashan plain)

مهار سيلاب و استفاده بهينه از آن و تغذيه مصنوعي آبخوان‌ها از مهم‌ترين اهداف مورد نظر در سامانه‌هاي پخش سيلاب در مناطق خشك و نيمه‌خشك است. هدف از انجام اين مطالعه نيز انتخاب بهترين مكان‌هاي پخش سيلاب در دشت كاشان با استفاده از تكنيك تصميم‌گيري چندمعياره و روش تحليل سلسله‌مراتبي است. براي انجام اين مطالعه ابتدا اين 8 پارامتر به منظور مكان‌يابي عرضه‌‌هاي مناسب پخش سيلاب انتخاب شدند: شيب زمين، كاربري اراضي، حجم رواناب، واحدهاي كواترنر، ضخامت ناحيه غيراشباع آبرفت، ضريب نفوذپذيري، ضريب ذخيره و كيفيت شيميايي آب زيرزميني. سپس با بهره‌گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي، نقشه‌هاي مربوط به هر كدام از پارامترها تهيه شدند. در مرحله بعد، با استفاده از روش AHP، اهميت عوامل مختلف در مكان‌يابي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل از بررسي وزن نسبي معيارها نشان داد كه فاكتور حجم رواناب با دارا بودن وزني معادل 37 درصد مهم‌ترين عامل به شمار مي‌آيد. پارامترهايي چون واحدهاي كواترنر، شيب، ضخامت غيراشباع لايه آبخوان، نفوذپذيري، ضريب ذخيره، كيفيت آب و كاربري اراضي به ترتيب با وزن‌هاي نسبي 23/0، 16/0.، 094/0، 061/0، 039/0، 025/0، 018/0 اولويت‌هاي دوم تا هشتم را دارند. سرانجام نيز با توجه به نقشه پهنه‌بندي نهايي پخش سيلاب، سه اولويت براي مكان‌هاي آن در دشت كاشان تعيين شد. نتايج حاصل از بررسي آناليز حساسيت با استفاده از روش‌هاي عملكرد و ديناميك نشان داد كه در دامنه (10-) تا (10+) درصد تغييرپذيري در وزن معيارها، تغييرات چندان محسوسي در اولويت معيارها و زيرمعيارها رخ نداده است و حساسيت‌پذيري‌ها زياد نيست. به بيان ديگر، با تغييرپذيري مذكور مي‌توان گفت كه تغييرپذيري در اولويت مكان‌هاي نهايي رخ نداده است، اين يافته‌ حاكي از اهميت معيار رواناب با توجه به دامنه ذكر‌شده، در مقايسه با ديگر معيارها در انتخاب مكان‌هاي مناسب پخش سيلاب در دشت كاشان است؛ و بعد از آن معيارهاي واحدهاي كواترنر و شيب نقش تعيين‌كننده‌اي در اين زمينه دارند. كليد‌واژه‌ها: پخش سيلاب، GIS، AHP، دشت كاشان، تحليل حساسيت.

Abstract Flood control and optimal use of it, and artificial recharge of aquifers are among the most important issues, and usage of water spreading in arid and semi-arid regions is considered. The aim of this study is selecting the most appropriate location for water spreading in Kashan, using multi-criteria decision making techniques and hierarchical analysis process. In this plain the parameters such as slope, land use, runoff volume, quaternary units, thickness of Vadose zone, permeability coefficient, storage coefficient and chemical quality of groundwater have been selected in order to determine suitable areas for flood spreading. Then Using GIS, a map prepared has been for each parameter. In next step, by AHP method, the importance of various factors in the location has been evaluated. Results of the weight of evaluation criteria indicated that the factor of runoff volume with a weight equal to 37% was the most important factor; and then in sequence: Quaternary units, slope, Thickness of Vadose of aquifer layer, permeability coefficient, storage coefficient, water quality and landuse, respectively with relative weights of 0.23, 0.16, 0.094, 0.061, 0.039, 0.025 and 0.018. Finally According to zoning map of flood spreading, three priorities for flood spreading area were determined in Kashan plain. The results of the sensitivity analysis showed that using performance and dynamic range between minus 10 to 10 percent of the variation in weight criteria Change significantly in the priorities of the criteria and sub-criteria has not happened and is not a lot of sensitivity. In other words, variability is not so important in this required. These findings indicated that the runoff criterion care now according to the mentioned ranges of others in selecting a suitable location. Furthermore, Quaternary units and slope suitable places are among decisive ones. Keywords: Flood spreading, AHP, GIS, Kashan plain, Sensitivity analysis.