پژوهشي در شرح عربي گلستان سعدي نگاشته در قرن دهم هجري

Identify Arabic commentary on golestan of saadi by moslih al-din Mustafa bin shaban sururi 1562

پس از آنكه شيخ اجل سعدي شيرازي گلستان را تاليف كرد، شروح متعددي بر آن نوشته شد.از جمله ي آنها شرحي است كه مصلح الدين مصطفي بن شعبان حنفي رومي معروف به سروري (م 969هـ) اديب عثماني به زبان عربي به رشته ي تحرير در آورده است. نسخه هاي متعددي از اين اثر در كتابخانه هاي ايران و جهان نگهداري مي شود. اين شرح كه در سال 957ق به اتمام رسيده جز اولين و مفصلترين شروح گلستان به حساب مي آيد كه البته مورد بي توجهي و بي مهري قرار گرفته و تا كنون ناشناخته مانده است. نسخهاي از اين اثر به خط مولف بر روي سايت كتابخانهيدانشگاه پرينستون در شهرپرينستون آمريكاموجود است . سروري در اين شرح به صورت هاي گوناگون عمل كرده و البته گاه عربي را به تركي آميخته است. شارح بيش از شصت آيه از قرآن، حدود صد بيت فارسي و عربي و صد روايت و حكايت در تفسير و شرح عبارات گلستان گنجانده است. توضيح معاني مختلف واژه ها، ترجمه ي مطابقي و يا اشاره به منظور عبارات يا ابيات گلستان، توضيحنكات دستوري و نگارشي در زبان فارسي ،اشاره به اختلاف نسخ گلستان و اشتباهات شارح پيشين در فهم متن، از ويژگيهاي اين اثر است كه مي تواند مورد استفاده ي فارسي زبانان و فارسي خوانان و محققين گلستان قرار گيرد.علاوه بر اين مقايسه ي برداشتهاي سروري با شروح بعدي بيانگر ميزان موفقيت وي در فهم اين اثر سعدي شيرازي است و مي تواند در پژوهش هاي دقيق درباره سير تطور شرح و فهم گلستان سودمند واقعشود و گامي باشد در جهت دردسترس قرار دادن همه ي موارد مربوط به ادبيات و فرهنگ ايرانزمين.

After Sheikh Saadi Shirazi wrote Golestan , Multiple interpretations were written on it. One of them is Arabic interpretation by Mosleh O Dinn Mustafa, The son of Shaaban Hannafi Rummi known as Sarvari(969hQ) is Ottoman Turkish Scholar. Multiple versions of this interpretation is kept in the libraries of the world. This interpretation was finished in 957hq, is considered the first detailed expositions of Golestan, However, has been the neglect and injustice and remains unknown. Version of the authorʹs work is available on the site of the Library at Princeton University in Princeton, America, has given base of correction. Sarvari does different forms on it and sometimes integrated Arabic into Turkish. This interpretation can be used to explain the history of Persian words and grammar and punctuation for Arabic speakers, that is Sixty Ayee from the Quran, about hundreds Persian verses and stories and anecdotes about explanation of Golestan phrase also is included. Arabic and Persian words Golestan interpretation and explanation are included,too. Most addresses are found in this paper. The correction of this interpretation moreover, it represents a significant effort in understanding a Non-Iranian scholar of Persian. also, it can be useful in the precise studies about evolution Course of Golestan interpretation and should be a step to show the available items about Iran literature and culture to Persian speakers and readers.