بررسي و نقد علم مقدس از نگاه نصر

Examining and Criticizing of Sacred Science in the View of Seyyed Hussein Nasr

رويكرد نصر به مساله رابطه علم و دين، از زاويه كلامي سنت‎گرايانه، نوين است. وي با استفاده از يك رويكرد درون‎ديني، با روش تاويل آموزه‎هاي اديان و گزاره‎هاي فلسفي و عرفاني سنت‎هاي مختلف، در پي آشكارسازي ديدگاه حقيقي دين و سنت، و گرايش‎هاي معرفتي درون آن در باب خدا، انسان، و جهان بر مي‎آيد و از اين رهگذر، نه تنها درصدد نشان دادن سازگاري دين با نظريات علمي نيست، بلكه تقابل ديدگاه علمي رايج را با ديدگاه ديني نشان مي‎دهد. از نظر وي علم واقعي و حقيقي در سازگاري با معرفت حقيقي ديني است. پيونددهنده معرفت حقيقي و يقيني علمي و ديني و زمينه‌ساز گفتگو ميان آن دو، متافيزيك يا معرفت قدسي است كه ابزار آن شهود عقلي مي‏باشد. گفتگوي عناصر مثبت و يقيني علم جديد با دين در چارچوب متافيزيك ميسر است و بدين ترتيب مي‏توان از علم مقدس سخن گفت. با نگاهي نقادانه بايد گفت از نظر وي وظيفه علم آن است كه اطلاعات و شناختي از همه ابعاد و مراتب موجودات در اختيار انسان قرار دهد و الهيات بايد پرتو وحي را بر مشاهدات اين جهان بشر بيفكند؛ يعني بين شناخت‎هاي بشري و وحي الهي ارتباط و اتصال برقرار گرداند. اما عبارات نصر در برخي مواضع موهم اين معنا است كه علم و دين واجد كاركرد يكساني هستند. انتقاد ديگر اين است كه با در نظر گرفتن رويكرد كل‎گرايانه نصر به علوم جديد در نامقدس دانستن ماهيت آن، به دليل جوهري بودن يافته‎هاي مشاهداتي و عرضي بودن يافته‎هاي شهودي در آن، و نيز لحاظ اينكه وي نتايج و يافته‎هاي مثبت و حقيقي علوم جديد را در چهارچوبي متافيزيكي مشروع مي‎داند، اين نتيجه استنباط مي‎شود كه حتي در صورت برقراري چهارچوب متافيزيكي بر نتايج مثبت و حقيقي علوم جديد، باز هم علوم جديد نامقدس‏اند، هرچند يافته‎هايي حقيقي باشند. در اينجا به نظر مي‎رسد ملاك نصر در مقدس شمردن عناصر علمي با اشكال جدي مواجه است، و نمادگرايي قرون وسطايي را، كه مانع جدي در راه پيشرفت علمي بوده است، القا مي‎كند.

Seyyed Hussein Nasr believes that science and religion were complemented and divine in ancient ages. In middle ages they were divine also but in new ages and Contemporary centuries. He says that real science is not the contrast with real religion and the study of sacred science and real religion is one of the fascinating areas of human inquiry. In this case, the particular concern of this paper is to explore the interface of science and religion.