جامعه‌شناسي دين و جنسيت: بررسي نظري و تجربي با تاكيد بر اشتغال زنان

Sociology of Religion and Gender:A Theoretical and Empirical Study Focusing on Womenʹʹs Employment

اين مقاله، با رويكردي جامعه‌شناختي به بررسي زمينه‌هاي نظري و تجربي مناسبات بين دين و جنسيت با تاكيد بر وضعيت اشتغال زنان در جوامع اسلامي مي‌پردازد. مرور ادبيات تحقيق نشان مي‌دهد كه با وجود اجماع انديشمندان درباره وضعيت اشتغال زنان در بسياري از جوامع مسلمان، تبيين اين وضعيت براي آنان موضوعي بحث برانگيز شده است؛ به‌طوري‌كه نظريات گوناگون و بعضاً متناقضي براي تبيين اين وضعيت ارايه كرده‌اند كه در بخش اول اين مقاله به آن‌ها پرداخته مي‌شود. اين موضوع به ميزان زيادي ريشه در كمبود تحقيقات تجربي و عيني دارد. لذا، بخش دوم اين مقاله به يافته‌هاي يك تحقيق تجربي اختصاص دارد. نتايج اين تحقيق مبتني بر روش لجستيك رگرسيوني، نشان مي‌دهند كه وجود الگوهاي متعدد در زمينه اشتغال زنان در جوامع اسلامي مبين اين نكته اساسي است كه در خصوص تبيين مناسبات بين دين و جنسيت بايد به نقش به مراتب مهم‌تر و تعيين‌كننده‌تر زمينه‌ها، تجربه‌ها و آموخته‌هاي زنان مسلمان در محيط‌هاي فرهنگي، اجتماعي گوناگون در نقاط مختلف جهان توجه كرد. نظر به اين‌كه ايران نيز از جمله كشورهاي مسلمان جهان محسوب مي‌شود و به‌ويژه با توجه به زمينه‌هاي مشاركت بيشتر زنان ايراني در بازار كار (مانند افزايش تحصيلات زنان و نياز و تمايل فزاينده زنان براي مشاركت در امور اقتصادي) طي سال‌هاي اخير و گسترش فزاينده آن در سال‌هاي آتي، مباحث اين مقاله مي‌تواند در شناخت و تبيين وضعيت موجود و چشم‌اندازهاي آينده در زمينه وضعيت زنان در ايران به‌ويژه وضعيت اشتغال آن‌ها مورد استفاده قرار گيرند.

From a sociological perspective, this paper analyzes both theoretical and empirical aspects of the relations between gender and religion, focusing on womenʹs employment status in the Islamic settings. The literature review shows that despite a substantial consensus among scholars regarding the status of women in Muslim societies, the explanation of this status remains a controversial debate so that there are a large variety of theories explaining the status. This is mainly because of the lack of sufficient empirical research. Accordingly, the present paper firstly reviews the theories in two main groups; then, it focuses on the results of an empirical research. Using logistic regression, the results of this research show that there are various patterns to explain the association between gender and religion focusing on womenʹs employment status in the Islamic settings. This echoes a more significant role that varying socio-cultural backgrounds and experiences play in the status of women in different Islamic settings throughout the world. Since Iran is a Muslim country and particularly due to the increasing achievements of Iranian women, such as womenʹs substantial achievement in education and rising aspiration for labor force participation, this paper can provide a good basis to understand and explain gender roles and womenʹs employment status in Iran both now and in the future.