بررسي ساختاري خان و هفت خان در شاهنامه و اسطوره‌ها و حماسه‌هاي ديگر

A Structuralist Critic of the Seven Ordeals Myth in Epics

شاهنامه ميراث عظيم ادبي ايران است كه در آن با بهره گيري از عناصر مختلف اسطوره اي، تاريخي، داستاني، غنايي و... كليتي منسجم و منحصربه‌فرد شكل گرفته كه آن را از حماسه هاي ملت هاي ديگر متمايز و جدا ساخته است. بهره‌گيري مناسب از همه اين عناصر آن را حتي به ميل و خواسته مخاطبان امروزي خود هم بسيار نزديك كرده است. در شاهنامه كنش و واكنش قهرمانان و پهلوانان به شكل بسيار جذابي به تصوير كشيده شده است. اين قهرمانان در سراسر زندگي پرماجراي خود با آزمون هاي زيادي روبه‌رو مي شوند كه از آن ها مي توان به «خان» تعبير كرد. گاهي اين خان ها گسترش يافته و با اضافه‌شدن ويژگي هاي ديگري به آن‌ها، به حالت داستاني كامل درآمده اند كه از آن ها با نام «هفت‌خان» ياد مي شود؛ در اينجاست كه پاي اسطوره به دامن قصه مي‌لغزد و اسطوره و قصه يكي مي شود. قصد ما در اين مقاله بررسي نكات كليدي و مشترك آزمون ها، خان ها، هفت‌خان‌ها و هفت‌خان‌گونه‌هاي‌ قهرمانان در شاهنامه (كه شمار آن‌ها متفاوت است) و ساير حماسه ها براساس روش تطبيق ساختاري است.

Seven ordeals is one of the important topics in Persian myth. The movements in seven ordeals do not have a historical nature so that they cannot be generalized to historical movements. As myths are derived from mankind’s active mind, seven ordeals are also the result of mental needs of people and a society and are derived from the historical challenges of a nation. Seven ordeals can be considered as the outcome of the imagination and fantasy of a nation who are threatened. It can be said that seven ordeals have goals consistent with divine regulation and epic moral values. In Ferdowsi’s Shahnameh, interactions among the heroes and champions have been depicted in a very fascinating way. These heroes face various exams during their adventurous lives. These exams can be referred to as ordeals. Sometimes, these ordeals develop and some other characteristics have been added to them and have been made into a complete story. These stories are referred to as seven ordeals. It is just here that myth enters the realm of story. Our aim is here to investigate the key points and common elements of exams, ordeals, seven ordeals and seven ordeals of Shahnameh’s heroes and other epics. This is carried out on the basis of a structuralist, comparative mythology.