گزارش زنبور Bruchophagus abnormis Zerova 1984, (Hym.: Eurytomidae) از ايران

Report of Bruchophagus abnormis Zerova 1984 , (Hym.: Eurytomidae) from Iran

جاشير(L.) Prangus ferulacea گياهي چند‎ساله و داراي پراكنش وسيع در زاگرس و به‌ويژه در استان چهارمحال و بختياري است. اين گونه علاوه بر ارزش علوفه‌اي و دارويي، نقش مهمي را به واسطه ريشه‌هاي قطور در حفاظت خاك دارد (مقيمي، 1384). آفات مختلفي نظير ساقه‌خوارها، برگخوارها و به‌ويژه بذرخوارها حيات و بقاي اين گونه را تهديد و مانع از زادآوري گياه مي‌شوند. در بررسي‌هايي كه به‌منظور جمع‌آوري و شناسايي آفات بذرخوار گياهان مرتعي طي سال‌هاي 1388-1387 در اين استان انجام‌شد، نمونه‌هايي از بذرهاي جاشير از مرحله خميري تا رسيدگي كامل بذرهاي جمع‌آوري، شمارش و بذرهاي آلوده به زنبور تعيين و ميزان خسارت به صورت درصد محاسبه گرديد. جهت خروج حشرات كامل، بذرهاي آلوده در درون ظروف شيشه‌اي با درب توري در آزمايشگاه قرار داده‎ شد و حشرات كامل زنبور خارج شده براي شناسايي در الكل 70 درصد نگهداري شد. نتايج به‌دست‌آمده نشان‌داد زنبور متعلق به خانواده Eurytomidae است. اين گونه تحت نام علمي Bruchophagus abnormis Zerova ,1984 شناسايي‎گرديد. اين گونه قبلاً فقط از كشور قزاقستان از روي بذرهاي Trigonella arcuata C. A. Mey گزارش شده‌است (Zerova,1989). سوراخ‌هاي خروجي حشرات كامل روي غلاف گياه ميزبان به صورت گرد است. ميزان خسارت اين زنبور به طور متوسط 13-8 درصد بود. علاوه بر جاشير، اين زنبور از روي بذرهاي گياه مرتعي ترشك بختياري (Rumex ponticus (E. H. L. Krause جمع‌آوري و شناسايي‎گرديد. نمونه‌ زنبور شناسايي شده در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي شهركرد نگهداري مي‌شود. اين اولين گزارش زنبور براي فون ايران مي‎باشد.

Prangus ferulacea L.is a prennial plant widely distribute in Zagros Mountains, especially in Chaharmahal & Bakhtiary province. Further to fodder and medicinal values the plant can help to control soil erosion through its deep root system (Moghimi 1384). This species is infested by a diverse group of insect pests include stem borers, defoliators and in particular seed bugs which collectively threaten its survival. In the course of surveys conducted to collect and identify seed affecting pests of Prangus ferulacea L,in 2009-2010, premature to fully formed seeds were collected, counted and examined for wasp infection percentage. To collect adult wasp, seed samples were stored in glass jars in the laboratory and the emerging adults were kept in 70% alcohol for identification. The results revealed this wasp as Bruchophagus abnormis Zerova 1984. It has been recorded previously only on Trigonella arcuata C.A.Mey in Kazakhstan (Zerova, 1988). Exit holes of adult insect are round in appearance on infected seeds. Seed damage averaged 8-13percent. Further to P. ferulacea, the wasp was collected from Rumex ponticus E.H.L. Krase seeds as well. The collected specimens are presently maintained in the Agricultural and Natural Resources Research Center of Chaharmahal & Bakhtiary in Shahrekord. This is the first report of the wasp for Iranian insect fauna.