بررسي اثر رنگ تله‌ي فروموني و محل نصب آنها در ميزان شكار جوانه‌خوار بلوط Tortrix viridana L. در سه استان كشور

Influence of trap color and trapping location on captures of male Tortrix viridana L. in three provinces of Iran

يكي از روش‌هاي پايش جمعيت و يا كنترل پروانه‌ي جوانه‌خوار بلوط Tortrix viridana L. (Lep.: Tortricidae) استفاده از فرومون جنسي آن است. رنگ تله‌ها و محل نصب آنها روي درخت مي‌تواند نقش موثري در ميزان جلب حشره‌ي مورد نظر داشته باشد. بنابراين تحقيق حاضر با هدف بررسي تاثير رنگ تله‌هاي فروموني و همچنين تاثير ارتفاع نصب آنها روي درختان در ميزان شكار حشرات نر جوانه‌خوار بلوط با استفاده از فرومون جنسي آن در استان‌هاي آذربايجان‌غربي، كردستان و فارس انجام شد. در آزمايش نخست تيمارها شامل تله‌هاي دلتايي به رنگ‌هاي سفيد، سبز، زرد و قهوه‌اي بود. در آزمايش دوم تله‌هاي دلتايي در بخش داخلي نيمه‌ي پاييني تاج درخت و بخش داخلي نيمه‌ي بالايي تاج درخت نصب شدند. تله‌ها هنگام ظهور اولين پروانه‌ها نصب و به فواصل هر هفته يك‌بار، پروانه‌هاي نر شمارش شده و تيمارها پس از تجزيه‌ي واريانس به روش دانكن و يا t-test مقايسه شدند. در مطالعه‌ي تاثير رنگ تله، نتايج نشان داد كه در استان آذربايجان‌غربي تله‌هاي سفيد رنگ، بيشترين ميزان جلب پروانه‌ي جوانه‌خوار بلوط را با ميانگين 6/16±5/298 عدد پروانه (در مدت 25-20 روز) به ازا هر تله داشته و تفاوت معني‌داري با ميزان شكار ساير تله‌ها داشت. در استان‌هاي كردستان و فارس ميزان شكار توسط تله‌ها تفاوت معني‌داري نداشت. نتايج آزمايش دوم نشان داد كه در استان آذربايجان‌غربي، تله‌هايي كه در نيمه‌ي بالايي تاج درختان نصب شده بودند (با ميانگين شكار 07/8±9/295 پروانه) نسبت به تله‌هايي كه در نيمه‌ي پاييني تاج درختان نصب شده بودند (با ميانگين 05/7±3/254 پروانه) به صورت معني‌داري پروانه بيشتري شكار كردند. در استان‌هاي كردستان و فارس ميانگين شكار در نيمه‌ي بالايي تاج و در نيمه‌ي پاييني تاج تفاوت معني‌داري نداشت. بنابراين با توجه به نتايج به‌نظر مي‌رسد كاربرد تله‌هاي دلتايي سفيد رنگ در نيمه‌ي بالايي درختان كارآيي بيشتري را در جلب آفت داشته باشند.

Use of sex pheromone traps is known as an effective method for monitoring and controling Tortrix viridana L. (Lep. Tortricidae). Trap shape, trap color and placement on trees are factors affecting male’s captures. The main goal of this research was to determine the effect of pheromone traps color and placement on the rate of males catches in three provinces of West Azarbaijan, Kordestan and Fars. First experiment accomplished by different colored delta traps (yellow, brown, white and green) which placed at middle height canopy of oak trees, following first emergence of males. In experiment 2, delta traps placed in upper half section and lower half part of trees as two treatments. In both experiments, captured males were counted weekly and trap catch data were subjected to analysis of variance and differences among means were determined by Duncan or t-test methods. In West Azarbaijan white traps were the most effective captured T. viridana males significantly higher than the other trap colors (mean=298.5±16/6). While in Kordestan and Fars Province trap color had no effect on the rate of moth captured. In second experiment, results indicated that maximum rate of captured moth was observed in upper half part of oak trees (mean=295.5±8.07) compared with those placed in lower part of the trees (mean=254.3±7.05) in west Azarbaijan province. There was no significant difference between upper and lower sections of the trees in Kurdistan and Fars Provinces. Based on the obtained results, white delta traps must be placed in upper half part of oak trees to capture maximum rate of moths.