اثر تسليم در انتقال مالكيّت مبيع كلّي في الذمّه (مطالعه تطبيقي حقوق ايران، فقه اسلامي، حقوق مصر، حقوق انگلستان و كنوانسيون بيع بين‌المللي كالا)

A Comparative Study on the Effect of Delivery on the Generic Goods Ownership Transfer in Islamic Jurisprudence, Iranian, Egyptian, and English Law and CISG

در قانون مدني ايران، تسليم اثري در انتقال مالكيّت ندارد و تنها اثر آن انتقال ضمان معاوضي است (ماده 387 ق.م). بند 1 ماده 362 ق.م عقد بيع را مطلقاً ناقل مالكيّت مي‌داند. در بيع كلّي في الذمّه به لحاظ فقدان مبيع خارجي در زمان انعقاد قرارداد، مالكيّت هيچ كالاي خارجي به مشتري منتقل نمي‌شود و مشتري صرفاً مالك مبيع به شكل كلّي و در ذمّه بايع مي‌شود. به اين خاطر ممكن است فرض انتقال مالكيّت مبيع كلّي في الذمّه با تسليم مطرح شود. در حالي كه طرفين مي‌توانند به شكل توافقي قبل از تسليم، كالاي موضوع قرارداد را در خارج معين نمايند. در اين صورت كالايي كه تخصيص خورده متعلق به مشتري است و مي‌تواند بدون اجازه بايع در آن تصرف نمايد. در نتيجه آنچه ناقل مالكيّت است، مشخص كردن كالا در رابطه قراردادي طرفين (تخصيص و تعيين) است و نه تسليم. اگر تا زمان تسليم، كالا تعيين نشده و به قرارداد اختصاص نخورده باشد و با تسليم اين تخصيص و تعيين اتفاق افتد، تسليم كاشف از نقل ملكيّت كالايي است كه به قرارداد اختصاص داده مي‌شود. به اين خاطر اثر تسليم در اين نوع بيع، انتقال ضمان معاوضي و كاشفيتي است كه در انتقال مالكيّت دارد. در حقوق مصر در كنار انتقال ضمان معاوضي، اگر تسليم ناظر به تسليم مبيع كلّي في الذمّه باشد و قبل از تسليم، مبيع براي مشتري افراز نشده باشد، در اين صورت تسليم به خاطر اينكه باعث افراز مي‌شود ناقل مالكيّت است. در حقوق انگلستان، تسليم ناقل ريسك نيست. تسليم ناقل مالكيّت هم نيست، مگر اينكه تسليم مخصّص مبيع كلّي في الذمّه باشد. در كنوانسيون بيع بين‌المللي كالا مسيله انتقال مالكيّت به حقوق ملّي ارجاع شده است.

In Iranian Civil Code, delivery of goods has no effect on ownership and its effect is limited to risk transfer (Article 387 I. C. C.). In paragraph 1 of Article 362, on sales contracts, Iranian legislator indicates, with regards to ownership transfer, that in generic goods sales, due to lack of tangible general goods, ownership will not transfer to buyer. If seller has a undertaken to provide general goods to buyer, it can be assumed that ownership of goods will transfer upon delivery to buyer. A portion of the contract may contain an agreement to define the goods that are subject of the contract before delivery. In this case, the goods assigned to buyer belong to him and buyer may take possession of goods without sellerʹs permission. As a consequence, the defining and assigning of goods in such contracts will indicate ownership transfer rather than delivery. If in the time of delivery, goods were not assigned and defined as a specific contract, delivery will be poof of ownership. In such sales and risk transfer, delivery will indicate (establish) ownership transfer. In Egyptian Law, in addition to risk transfer, delivery establishes ownership transfer even though no assignment has been occurred. In English law, delivery will not establish risk transfer nor ownership transfer unless the generic goods are assigned prior to or during delivery. In CISG, the issue of ownership transfer is referred to national law.