اثربخشي مداخله آموزشي بر مبناي تيوري مراحل تغيير در بهبود رفتارهاي خودمراقبتي سلامت دهان در دانش‌آموزان مدارس ابتدايي

Effectiveness of educational intervention based on transtheoretical model in promoting oral health self-care behaviors among

چكيده مقدمه: كارايي مداخلات آموزشي منطبق با مراحل آمادگي رواني، در ارتقاي سلامت اثبات شده است. اين مطالعه به منظور بررسي اثربخشي مداخله آموزشي با كاربرد مدل مراحل تغيير در ارتقاي رفتارهاي خودمراقبتي سلامت دهان در دانش‌آموزان در شهر قزوين انجام شد. مواد و روش‌ها: در يك مطالعه مداخله‌اي شاهددار تصادفي با استفاده از نمونه‌گيري چند مرحله‌اي، 160 دانش‌آموز مقطع ابتدايي كه در مراحل غير فعال قرار داشتند، از ميان 8 دبستان به طور مساوي در دو گروه آزمون و شاهد قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه‌اي شامل اطلاعات جمعيت‌شناختي، سازه‌هاي مدل تغيير و شاخص تعديل يافته پلاك دنداني، قبل و شش ماه پس از مداخله ارزيابي شد. برنامه آموزشي شامل 4 جلسه 60-45 دقيقه‌اي با محوريت تغيير نگرش، بهبود خودكارآمدي، تغيير توازن تصميم‌گيري به همراه عكس‌ها، كليپ آموزشي و پمفلت براي گروه آزمون ارايه شد. آزمون‌هاي 2?، Paired-t و t مستقل، آناليز واريانس و سپس آزمون تعقيبي Scheffe، آزمون Wilcoxon و Mann-Whithney براي تجزيه و تحليل داده‌ها استفاده شد (05/0 = ?). يافته‌ها: قبل از مداخله هيچ يك از دانش‌آموزان حضور در مراحل فعال (عمل و نگهداري) را گزارش نكردند، در حالي كه بعد از مداخله آموزشي 26 درصد از دانش‌آموزان گروه آزمون حضور در مراحل فعال را گزارش كردند و تعداد افراد مرحله پيش تفكر به نصف كاهش يافت (0003/0 = p value). بهبود معني‌دار خودكارآمدي (0006/0 = p value)، فرايندهاي تغيير (002/0 = ‌p value) و توازن تصميم‌گيري (005/0 = p value) در گروه آزمون مشاهده شد و آموزش قادر به كاهش معني‌دار ميزان پلاك دنداني (0001/0 = p value) و افزايش رفتار خودگزارشي مراقبت از سلامت دهان (021/0 = p value) بود. نتيجه‌‌گيري: مداخله آموزشي بر اساس مراحل تغيير مي‌تواند بر ارتقاي رفتارهاي مرتبط با سلامت دهان و دندان و شاخص‌هاي باليني دهان و دندان (پلاك دنداني) تاثير‌گذار باشد. كليد واژه‌ها: آموزش، رفتار مرتبط با سلامتي، خودكارآمدي، مدارس، سلامت دهان و دندان

Abstract Introduction: Studies have demonstrated the effectiveness of psychological stage-based educational interventions to promote healthy behaviors. This study examined the effectiveness of an educational intervention based on the stages-of-change model in improving oral self-care behaviors among students in Qazvin, Iran. Materials and Methods: In this randomized controlled study, 160 elementary schoolchildren who were in inactive stages were selected from 8 primary schools using multi-stage sampling approach and were assigned to either the control or the intervention group. Data, including demographic variables, transtheoretical model constructs and the modified plaque index, was collected using a questionnaire before and six months after the intervention. The educational intervention consisted of four 45?60-minute sessions with a focus on attitude change, self-efficacy promotion and decisional balance change, using images, educational clips and special pamphlets in the intervention group. Data were analyzed with chi-squared test, paired t-test, independent t-test and ANOVA, followed by post hoc Scheffé’s test, Wilcoxon’s test and Mann-Whitney test (? = 0.05). Results: Before the intervention, none of the subjects were in the action and maintenance stage, while after the educational intervention, 26% of the intervention group subjects moved to active stages and the number of pre-contemplation stage subjects was halved (p value = 0.0003). Significant improvements were observed in self-efficacy (p value = 0.0006), process of change (p value = 0.002) and decisional balance (p value = 0.005) in the intervention group. Training based on the stages model was able to significantly decrease the plaque index (p value = 0.0001) and increase self-reported oral care behavior (p value = 0.021). Conclusion: Educational intervention based on stages-of-change model can improve oral health-related behaviors, and clinical oral and plaque indexes among students. Key words: Education, Health behavior, Oral health, Schools, Self-efficacy