طراحي سيستم پشتيبان تصميم‌گيري براي مديريت مواد شيميايي با استفاده از روشهاي تصميم‌گيري چندمعياره،)مطالعه موردي: پتروشيمي اراك(

Designing Decision Support System to Manage Chemicals Using Multi Criteria Decision Making ( Case Study: Arak Petrochemical Complex

بدون شك عدم مديريت صحيح و استفاده نادرست از مواد شيميايي، باعث ايجاد حوادث و صدمات زيانبار، بر سلامت انسان و محيط‌زيست در مراحل مختلف چرخه حيات مواد اعم از توليد، توزيع، مصرف و امحا خواهد شد. بنابراين دامنه عوارض و خطرهاي مواد شيميايي از محدوده كارخانه توليدي و كارگران توليد فراتر رفته و توزيع‌كنندگان، فروشندگان، مصرف‌كنندگان و امحا ‌كنندگان را نيز شامل مي‌شود. در اين پژوهش پس از شناسايي مواد شيميايي موجود در پتروشيمي اراك، تعداد 11 معيار در سه گروه فيزيكي، زيستي و واكنشي استخراج شده و از آنها براي گروه‌بندي مواد شيميايي در طبقات مختلف خطر استفاده شد، با توجه به اين‌كه اهميت اين معيارها متفاوت بودند ابتدا با استفاده از مقايسات زوجي و نرم‌افزار Expert choice آنها را وزن‌دهي كرديم. در ادامه براي طبقه‌بندي مواد از روش TOPSIS استفاده ‌كرديم، بنابراين امتيازات مواد شيميايي در معيارهاي مختلف استخراج شده و به همراه وزن معيارها به نرم‌افزار TOPSIS وارد شده و با استفاده از اعداد خروجي اين نرم‌افزار، مواد شيميايي در چهار طبقه‌ از لحاظ خطرها و هزينه‌هاي مديريتي تقسيم‌بندي شدند. در ادامه براي هر يك از مواد شيميايي بر حسب گروههاي خطر دستورالعمل مديريتي در قالب يك "سيستم پشتيبان تصميم‌گيري" براي مديريت مواد شيميايي، در مراحل سه‌گانه كار با مواد شيميايي، حمل‌ونقل و نگهداري آنها تدوين شد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه با استفاده از اين سيستم به راحتي مي‌توان بسياري از خطرهاي مواد شيميايي و هزينه‌هاي ناشي از آن براي انسان و محيط‌زيست را به حداقل رساند.

Growth of the petrochemical industry and its products has been followed growth in other sectors of production, use and trade of chemicals at national and regional levels. It is one of the basic industries which are feeder to other industry sectors as the engine of the economy and play a major role in developing countries. With no doubt mismanagement and improper use of chemicals lead to harmful and often irreparable injury on human health and the environment at different stages of the life cycle of materials, including production, distribution, consumption, and elimination result. So the range of complications chemical production plant and production workers beyond the scope of distributors, retailers, consumers and suppliers also includes elimination. In this study, the guidelines for the management of chemicals in Arak Petrochemical Complex are the aims. In this regard, after the identification of chemical materials the physical, chemical and other characterizations were studied. Then, by using these properties, 11 criteria in three groups: physical, biological, and reaction was extracted. They are used to group different classes of chemicals. Due to the different importance of the criteria by using Expert choice software they were weighted and ranked by TOPSIS method. According to the ranks, the materials are categorized in four groups due to the management costs and hazardous level. Finally, for each category management guidelines in three stages of chemicals, transport and storage are conducted as a Decision Support System. Based on the results, this study declines the management costs and risk of hazardous materials in the Arak Petrochemical Complex.