ارزيابي ريسك‌هاي محيط زيستي تالاب بين‌المللي شادگان بر اساس شاخص‌هاي عملكرد اكولوژيكي

Environmental Risk Assessment of Shadegan International Wetland Based on Ecological Indicators

اين تحقيق با هدف شناسايي مهم‌ترين عوامل تنش‌زاي تهديدكننده تالاب شادگان براي ارايه راهكارهاي كنترل و كاهش آنها انجام شده است. تالاب بين‌المللي شادگان واقع در جنوب غربي كشور در استان خوزستان مورد تهديد عوامل مختلفي است. شناخت عوامل تهديدكننده تالاب شادگان و مديريت آنها در قالب ارزيابي و مديريت ريسك با توجه به قرار گرفتن اين تالاب در فهرست مونترو، مي‌تواند تالاب را از خطر نابودي و از دست دادن عنوان بين‌المللي نجات دهد. بر اين اساس ابتدا مهم‌ترين ريسك‌هاي تهديدكننده تالاب و نقاط نهايي تحت تاثير اين ريسك‌ها شناسايي و در مرحله مشخصه سازي، ريسك‌ها بر اساس شاخص‌هاي شدت اثر، احتمال وقوع و دامنه اثر پيامدها، تجزيه و تحليل و ميزان و سطح ريسك‌ها مشخص شده‌اند. نقاط نهايي به منظور تعيين ميزان شدت پيامدهاي هر يك از ريسك‌ها تعيين شده و ارزيابي اين نقاط نهايي با توجه به رويكرد هيدروژيومورفيك در تالاب انجام شده است. در ارزيابي ريسك محيط زيستي اين تالاب، پس از محاسبه ميزان شاخص ريسك، با جمع آوري آراي افراد خبره و استفاده از فرايند تحليل سلسله مراتبي به اولويت‌بندي ريسك‌ها پرداخته، سپس اقدامات كنترلي و كاهش ريسك‌ها پيشنهاد شده است. بر طبق نتايج حاصل از اين تحقيق، تغييرات فيزيكي مانند تغيير كاربري زيستگاههاي طبيعي، تغيير در رژيم آب تامين‌كننده تالاب مانند سد سازي، آلودگي آب ناشي از تخليه انواع فاضلاب‌ها به درون تالاب و بهره برداري بي‌رويه از توليدات بيولوژيكي تالاب و همچنين وقوع پديده خشكسالي مهم‌ترين ريسك‌هاي تهديد‌كننده تالاب شادگان به ترتيب اولويت هستند.

This study was aimed to identify and mange the most stressful risks threatening Shadegan International Wetland. Shadegan International Wetland which is located in the southwest of Iran is in the Montero list and now threatened by several risks. In this study, the most important threatening risks of the wetland were identified. In the characteristics step, the risks were analyzed based on the severity, probability and consequences. These indicators were used to determine scope and extent of the risks. Based on the hydrogeomorphic approach, wetland endpoints were defined to determine each risk. The risk index was calculated based on the risk general method and William Fine risk index method. In order to mange and propose the control measures, with gathering expert opinions, Analytical Hierarchy Process (AHP) was used to prioritize these risks. According to the results of this study, land use change in natural habitats, change in hydrological patterns of the rivers supplying water to the wetlands (such as dam construction), water pollution caused by discharges of several sewages into the wetland, indiscriminate exploitation of the biological products of the wetland, and also the occurrence of drought phenomenon are the most important threatening risks of the wetland respectively.