تجزيه ژنتيكي مقاومت به نژادهاي قارچ Magnaporthe grisea عامل بيماري بلاست در چند رقم برنج ايران

Genetic Analysis of Resistance to Races of Magnaporthe grisea the Causal Agent of Blast Disease in some Iranian Rice Cultivars

به منظور مطالعه ساختار ژنتيكي مقاومت ارقام برنج در مقابل بيماري بلاست، آزمايشي با استفاده از پنج رقم برنج طارم اهلمي، دمسياه، ندا، دشت و سان هوان ژان-2 در قالب طرح ديالل يك طرفه انجام شد. ده تلاقي حاصل به همراه والدين آن‌ها، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار براي اجزاي مقاومت به بيماري بلاست شامل تعداد لكه اسپورزا، اندازه لكه و سطح آلوده برگ در گلخانه با استفاده از چهار نژاد قارچ عامل بيماري به طور جداگانه ارزيابي شدند. تجزيه واريانس تفاوت‌هاي معني‌داري را براي كليه صفات در ارقام والديني نشان داد. تجزيه تركيب‌پذيري صفات مختلف براساس روش دوم و مدل مختلط B گريفينگ حاكي از وجود تفاوت‌هاي معني‌دار واريانس‌هاي تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي براي اين صفات بود. در اغلب صفات ميزان واريانس تركيب پذيري عمومي بر تركيب پذيري خصوصي برتري داشت كه حاكي از برتري اثر افزايشي ژني بر نوع غير افزايشي آن در كنترل اين دسته از صفات بود. ارقام ندا، دشت و سان هوان ژان-2 تركيب‌پذيري عمومي خوبي براي اجزاي مختلف مقاومت نشان دادند. اغلب تلاقي‌هاي بين ارقام حساس و مقاوم داراي تركيب‌پذيري خصوصي معني‌داري در جهت افزايش مقاومت بودند. تجزيه و تحليل ژنتيكي به روش هيمن همچنين حاكي از اهميت دو اثر افزايشي و غيرافزايشي ژني در كنترل مقاومت در مقابل نژادهاي عامل بيماري بود و توزيع متقارني از ژن‌هاي غالب و مغلوب با اثر ژني غالبيت و غالبيت ناقص وجود داشت.

To study genetic architecture of resistance of rice to blast disease, five diverse rice cultivars viz. Neda, Dasht, Domsiah, SHZ-2 and Ahlami tarom were selected and all cross combinations were made among them (a half-diallel). All genotypes including ten F1 together with their five parents, were evaluated in RCBD with three replications for components of resistance to blast in Rice Research Institute of Iran in Rasht and Amol during 2005-2007. Analysis of variance showed that there were significant differences among all rice cultivars and their cross combinations for all traits. Combining ability analysis based on Method II and Model Mixed B (Griffing) revealed that mean of squares for GCA and SCA were significantly different, hence both additive and non-additive components of genetic variance were important in controlling of traits. For most of traits additive components were predominant. Cultivars Neda, Dasht and SHZ-2 were good combiner for increasing resistance to blast disease. Most of combinations showed high significant SCA for components of resistance. Genetic analysis through Hayman`s method also proved the results obtained via Griffing’s method.