مضامين مشترك در ديوان حافظ و خزينه الامثال

Common Themes in Hafizʹʹs Divan and Khazinat-ol-Amsal

شعر حافظ دانش‏نامه‏اي از ميراث هشت قرن ادب فارسي و عربي است. بخشي از اين ميراث، مضامين مشتركي است كه يا به دليل آشنايي حافظ با ادب عربي يا به دليل توارد كه در شعر امري طبيعي است در ديوان اين شاعر به چشم مي‏خورد. پژوهش حاضر به مقايسه مضامين مشترك ديوان حافظ و خزينه الامثال حسين‏شاه متخلص به "حقيقت" كه در قرن سيزدهم هجري قمري تاليف شده پرداخته است. خزينه الامثال چنان‏كه از اسمش پيداست گنجينه‏اي است از امثال ساير عربي كه خود ترجمه منتخب مجمع الامثال ميداني است. در اين جستار پس از تجزيه و تحليل بيش از دوهزار مثل عربي مندرج در اين كتاب تعدادي از نزديك‏ترين مثل‏ها كه به اتفاق مي‏تواند راه‏گشاي برخي مشكلات ديوان هم باشد انتخاب و به لحاظ مضموني با اشعار حافظ مقايسه شد. نتايجي كه از بررسي، مقايسه و تحليل اين دو اثر به دست آمده نشان مي‏دهد كه برخي از ابيات حافظ به نحو شگفت‏آوري با مثل‏هاي عربي همه مضمون و منطبق است.