ارزيابي محيط و منظر محوطه‌هاي باستاني با تاكيد بر رويكرد زيبايي شناسي بصري: (مطالعه موردي: منطقه بيشاپور- تنگ چوگان)

Evaluating Landscape and Environment in Archaeological Sites with a Emphasis on Formal Aesthetic Approach: The Case of Bishapour and Tange-Chogan Region, Iran

امروزه هدف از ارزيابي كيفيات بصري محيط و منظر، تعيين و مشخص كردن شاخص‌ها و معيارهايي است كه از طريق آنها بتوان مناظر را حفاظت، احيا و يا بازسازي كرد. در واقع از اين طريق مي‌توان مناظري كه از لحاظ زيبايي مناسب هستند را حفظ و ساير مناظر را ترميم و احيا كرد. توجه به كيفيات و خصوصيات بصري و عناصر سازنده منظر از اجزاي لاينفك و شايد مهم‌ترين جز مناظر باستاني به شمار مي‌آيد و امروزه تحقيقات و تاليفات متعددي در اين زمينه صورت مي‌پذيرد تا با شيوه‌اي روشمند به امر ارزيابي منظر پرداخته شود و نتايج آن در طراحي مناظري با كيفيات بصري بهتر مورد استفاده قرار گيرد. در اين تحقيق، ارزيابي كيفيات بصري محيط و منظر منطقه باستاني بيشاپور از طريق رويكرد زيبايي شناسي صوري و با بهره‌گيري از روش چك ليست صورت پذيرفته است. تمام متغيرهاي ذكر شده (فيزيكي، بيولوژيكي و انساني) به صورت جداگانه در هر 4 پهنه مورد بررسي و ارزيابي و امتيازدهي عددي (از 3+ تا 3-) قرار گرفته و نتايج حاصل از اين بررسي در جداول جداگانه‌اي مطرح مي شوند. سپس ميانگين امتيازات هر يك از عوامل محيطي و اجزاي تشكيل دهنده آنها در هر پهنه به دست آمده و اين ميانگين‌ها روي نمودار برده مي‌شوند. اين نمودارها نشان دهنده اين مطلب هستند كه كداميك از متغيرها در هر پهنه دچار مشكل و ضعف بوده و نياز به اصلاح دارند. بر اساس اين موضوع مي‌توان به منظور بهبود و تقويت منظر هر پهنه يكسري راهكارها اعمال كرد. در انتها، راهكارها و پيشنهادهايي براي هر يك از پهنه‌ها به منظور مشخص كردن ميزان دخالت براي طراحي و مهم‌تر از آن، عامل و يا عوامل نيازمند تغيير و يا تقويت براي ارتقاي كيفيات بصري محيط و منظر اين محوطه ارايه مي‌شوند.

Nowadays, the aims for assessing visual quality of landscape and environment are to define and determine certain criteria and factors that can be used for conservation, rehabilitation and renovation of landscapes. Considering visual qualities and characteristics and basic components of landscape is perhaps considered as the most important components of ancient landscapes. In this research, evaluating visual qualities of landscape and environment in ancient region of Bishapour is fulfilled through using formal aesthetic approach and check list method. All listed variables (Physical, Biological and Cultural/Social) are separately studied and evaluated numerically (from +3 to -3) in each of 4 zones. Then the average score for environmental factors and their components in each of the zones were obtained and taken on the graphs. The charts indicate which of the listed variables in each zone require amendment in order to improve visual quality of them. At the end, suggestions and strategies are provided for each zone in order to improve and promote the factors effective on shaping regions landscape and environment.