كاركرد ابريشم و نقش بازرگانان ارمني در اقتصاد و سياست صفويان (از دوره شاه عباس يكم تا پايان حكومت صفويان)

The Function of the Silk and its Armenians Merchants in Safavids Economy and Politics(From the Shah Abbas I Period to the End of the Safavids)

فراواني توليد ابريشم و اهميت آن به عنوان يك كالاي صادراتي و استراتژيك، سبب اتخاذ سياست انحصار آن توسط شاه عباس يكم (996-1038ق) و در پي آن به‌كارگيري بازرگانان مجرّب ارمني در اجراي اين سياست گرديد. از اين رو، اين مسيله مطرح است كه اين سه عامل مرتبط (ابريشم، سياست انحصار و بازرگانان ارمني) چه تاثيري بر يكديگر داشته و نقش آن‌ها در اقتصاد و سياست صفويان متاخر چه بوده است؟ براي بررسي دقيق‌تر اين نقش، پس از نگاهي به كم و كيف توليد ابريشم، كوشش شده است تا علل اتخاذ سياست انحصار ابريشم و نيز علل به‌كارگيري بازرگانان ارمني به مثابه مجريان اين سياست بررسي شود. بازرگانان ارمني با توانايي‌هاي خاص فردي و گروهي خود، توانستند بازار هاي نويني براي ابريشم ايران در بازارهاي جهاني بيابند. بر اين اساس، بررسي سه عامل مرتبط مذكور در اقتصاد ابريشم نشان مي‏دهد كه آن‏ها نه تنها بر روابط و سياست خارجي ايران تاثير گذاشتند، بلكه سبب گسترش بازرگاني خارجي، افزايش واردات پول و مسكوكات، برقراري موازنه در تجارت خارجي شده و موقعيت اقتصادي ـ اجتماعي بازرگانان دست‌ اندر كار ابريشم را نيز ارتقا دادند.

The mass production of Silk and its importance as goods exportable and strategic caused its monopoly by the Shah-Abbas I (996-1038 A.H.) and then the recruitment of the Armenians merchants in his monopoly. Therefore, the question is what function had the three related factors (Silk, Monopoly politics and Armenians) in Safavids economy and politics. For a careful investigation, after a review of the Silk production, this article is going to study the causes of adoption of the monopoly politics and the role of Armenians in its performance. The Armenians, as an experienced trader people, were able to find the new Markets for Silk in all around the World. Hence, the investigation and evaluation of their activities in this field form another part of this study. In the end, the situation of the Silk trade and Armenians merchants will be investigated until the fall of the Safavid dynasty in 1722. On the whole, study of the three mentioned factors shows that they affected Safavids foreign economic- political relations, developed external trade, increased import of the money and coins and brought about the foreign trade in a balance.