آغاز حرفه وراقت در ميان مسلمانان

The Beginning of Wiraqah among Muslims

وراقت به عنوان يكي از مشاغل رايج در ميان مسلمانان، نقش مهمي در توليد و ترويج كتاب داشته است. به كسي كه در اين پيشه فعاليت داشت ورّاق گفته مي‌شد. حال سوال اين است كه حرفه وراقت چگونه آغاز شده است؟ از آنجا كه بنا بر نظري مشهور، شروع ساخت كاغذ در ميان مسلمانان مربوط به نيمه قرن دوم است؛ برخي از محققان معتقدند كه وراقت با ورود اسيران كاغذ ساز چيني به سمرقند پس از نبرد طراز (134ق) شكل گرفته و كلمه وراقت از ورق به معني كاغذ گرفته شده است. در مقابل نظري وجود دارد كه ورود كاغذ را مدت‌ها پيش از اين تاريخ دانسته است. اين نوشتار بر آن است تا با بررسي منابع و گزارش‌‌هاي موجود، تصويري روشن از آغاز اين شغل در ميان مسلمانان به دست دهد و دو نظر مشهور در اين باره را بازخواني كند. به نظر مي‌رسد به رغم ورود كاغذ در نيمه قرن دوم، ارتباطي ميان اين واقعه و آغاز وراقت وجود ندارد و وراقت در نيمه دوم قرن اول هجري شكل گرفته است.

Wiraqah as one of the common jobs among Muslims had an important role in producing and popularity of the Books. One who works in this Occupation have called Warraq (scribe, illuminator, bookbinder, etc. simultaneously). The first Question comes to mind on this profession is how the Wiraqah had begun as a job and who were the First Warraqs. According to a common view, making paper by Muslims was started in the Middle of the second Century A.H. So some scholars believe the Wiraqah was shaped by entrance of Chinese papermaker prisoners to Samarqand after battle of talas (751 A.D.) and the word Wiraqah is derivative from Waraq meaning paper. There is another view saying the entrance of paper happened some years earlier. This research tries to show a clear picture from the beginning of the profession among Muslims by studying the sources and remained reports and by restudying two mentioned views. Accordingly, in spite of proving that paper was entered to Muslim world in the middle of second century, there is no clear connection between this event and beginning of wiraqah. According to existed reports, wiraqah actually shaped in the second half of the first century A.H.