زيست‌شناسي فرم بي‌بال شته‌ي گندم‌-‌گل‌سرخMetopolophium dirhodum (Hem.: Aphididae) روي گندم در شرايط آزمايشگاه

Biology of apterous morph of rose-grain aphid, Metopolophium dirhodum (Hem.: Aphididae) on wheat in laboratory condition

در اين تحقيق، زيست شناسي فرم بي‌بال شته‌ي گندم‌-‌گل‌سرخMetopolophium dirhodum كه يكي از فراوان‌ترين گونه‌هاي شته‌ها در مزارع گندم مي‌باشد، در شرايط آزمايشگاه با دماي1± 20 درجه‌ي سلسيوس، رطوبت نسبي 60-50 درصد و دوره‌ي نوري 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريكي مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور پوره‌هاي سن يك شته با استفاده از قفس‌هاي برگي روي برگ‌هاي گندم رقم مهدوي پرورش داده شدند. ويژگي‌هاي زيستي شته با آماربرداري روزانه به‌دست آمد و براي محاسبه‌ي پارامترهاي جدول زندگي از روش Carey (1993) استفاده شد. ميانگين طول دوره پورگي فرم بي‌بال شته روي گندم رقم مهدوي 37/0±72/10 روز به‌دست آمد. طول دوره‌ي پيش از پوره‌زايي شته 09/0 ± 17/1 روز و طول مدت يك نسل آن (از پوره تا پوره) به‌طور متوسط 370± 89/11 روز به‌دست آمد. حشرات كامل شته طول عمر زيادي داشتند (28/2± 33 روز) و در اكثر مدت عمر خود (37/1 ± 65/17 روز) توليد مثل كردند. منحني بقاي شته گندم‌-‌گل‌سرخ از نوع اول بود. اين شته در مرحله‌ي زيستي پوره تلفاتي نداشت و حتي تا 27 روز تلفاتي در جمعيت شته مشاهده نشد كه مشابه نحوه رشد ونمو حشرات گياه‌خوار روي ميزبان‌هاي گياهي حساس مي‌باشد. نتايج بررسي آماره‌هاي رشد جمعيت پايدار شته نشان داد كه از هر ماده مورد آزمايش، 84/33 ماده در نسل بعد حاصل شده است. نرخ ذاتي افزايش جمعيت شته 194/0 نتاج ماده به ازاي هر ماده از جمعيت در روز محاسبه گرديد. با توجه به مقدار عددي نرخ متناهي افزايش جمعيت، جمعيت شته هر روز نسبت به روز قبل 4/21 درصد افزايش يافت. همچنين برآورد مدت زمان دو برابر شدن جمعيت (57/3 روز) نيز پتانسيل قابل ملاحظه رشد جمعيت شته‌ي گندم‌-‌گل‌سرخ را روي گندم رقم مهدوي نشان داد.

Biology of apterous morph of rose-grain aphid, Metopolophium dirhodum, one of the most abundant wheat aphids, was studied in a laboratory condition with temperature of 25 ± 1? C, 50-60% relative humidity, and a photoperiod of 16:8 (L:D) hours. The experiment was carried out by rearing 50 first instar aphid nymphs in leaf cages on wheat (Triticum aestivum cv. Mahdavi). Biological characteristics of aphid were recorded daily and used for estimating population increase parameters according to Carey (1993). Mean nymphal development time of rose-grain aphid was obtained 10.72 ± 0.37 days. Pre-oviposition period was 1.17±0.09 days and mean generation time of rose-grain aphid (from nymph to next generation nymph) was obtained 11.89 ± 0.37 days. Mean longevity was 42.66 ± 1.87 days. Adult longevity was high (33 ± 2.28 days) and they reproduced during most of their lifespan (17.65 ± 1.37 days). Survival curve of M. dirhodum on wheat was determined as Type ?. Regarding to the age specific survival of aphid, nymphs and young adults didn’t suffer any mortality. Like to the development of herbivorous insects on susceptible host plants, there was even no mortality until age 27 (day). Study on stable population parameters revealed that each female produced 33.84 female in next generation (R0). Intrinsic rate of increase (rm) was 0.194 female per female per day. Estimating the finite rate of increase (?) was also indicated 21.4% increment in aphid population per day. Estimation of doubling time (DT) (3.57 days) and mean generation time (T) (18.18 days) was also showed considerable population increase potential of rose-grain aphid on Mahdavi wheat cultivar.