اثر كاربرد كودهاي بيولوژيك و سولفات روي بر رشد و عملكرد گياه دارويي شنبليله

Application effects of biofertilizers and zinc sulfate on growth and yield of fenugreek medicinal plant under drought stress conditions in Shahrekord region

تنش خشكي يكي از مهم‌ترين عوامل محدودكننده است كه توليد محصولات زراعي در مناطق نيمه‌خشك را تحت تاثير قرار مي‌دهد. از اين رو، به منظور بررسي تاثير كاربرد جداگانه و تلفيقي ازتوباكتر، ميكوريزا و سولفات روي بر رشد و عملكرد شنبليله، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهركرد در سال زراعي ???? اجرا شد. دو سطح آبياري (شامل آبياري نرمال به عنوان بدون تنش و قطع آبياري در اوايل گل‌دهي به مدت 12 روز به عنوان تنش خشكي) در كرت‌هاي اصلي و تيمارهاي كودي شامل سولفات روي، ازتوباكتر، ميكوريزا، سولفات روي+ ازتوباكتر، سولفات روي+ ميكوريزا، سولفات روي+ ميكوريزا+ ازتوباكتر و شاهد (NPK)، در كرت‌هاي فرعي مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه در شرايط آبياري مطلوب، بيشترين شاخص سطح برگ شنبليله با كاربرد سولفات روي و يا تيمارهاي داراي ميكوريزا بدست آمد. همچنين بيشترين تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه به ترتيب با تيمارهاي سولفات روي+ ازتوباكتر، سولفات روي و سولفات روي+ ميكوريزا حاصل شد. اگرچه در شرايط آبياري مطلوب، تيمار سولفات روي+ ميكوريزا داراي بيشترين عملكرد دانه (2245 كيلوگرم در هكتار) بود، ولي در شرايط تنش خشكي، اختلاف معني‌داري بين تيمارهاي كودي مشاهده نشد. به طور كلي كاربرد تلفيقي سولفات روي با ميكوريزا به منظور بهبود عملكرد دانه شنبليله در شرايط آبياري نرمال و همچنين حفظ توليد مطلوب در شرايط تنش خشكي مهم مي‌باشد.

Drought stress is one of the most important factors that limit plant production in the semi-arid areas. Thus, in order to investigate the effects of Azotobacter bacteria, mycorrhiza fungus and zinc sulfate on the growth and yield of fenugreek, a field experiment was conducted at the Agricultural Research Farm of Shahrekord University during the growing season of 2011-2012. Two levels of irrigation (including complete irrigation as no stress and deficit irrigation at early flowering for 12 days as drought stress) were combined as main plots factor and seven fertilizer treatments consisted of control (NPK), zinc sulfate, Azetobacter, mycorrhizae, zinc sulfate + Azetobacter, zinc sulfate + mycorrhizae, zinc sulfate + mycorrhizae + Azetobacter as subplot factor in a split-plot experiment design with three replications. The results showed that under complete irrigation conditions, the highest leaf area index was recorded in zinc sulfate and mycorrhizae treated plant. Also, the greatest of pods/plant, seeds/pod, and 1000 seed weights were associated in zinc sulfate + Azetobacter, zinc sulfate, and zinc sulfate + mycorrhizae treatments, respectively. The highest grain yield (2245 kg/ha) was observed in zinc sulfate + mycorrhizae treatment (P?).0.05) under complete irrigation conditions. But, there were no significant differences among fertilizer treatments under drought stress conditions. In conclusion, under complete irrigation it is important the combined application of chemical fertilizer and under drought stress conditions, as well as mycorrhizae for improving in grain yield of fenugreek and sustaining optimum crop production.