بررسي ديدگاه‌ اعضاي انجمن‌هاي علمي كشور درباره ويژگي‌هاي ماهيتي علم

Study of Viewpoint of Iranian Scientific Associations Members on Nature Features of Science

هدف مقاله حاضر، بررسي چگونگي درك و توصيف اعضاي انجمن‌هاي علمي؛ فيزيك، شيمي، زيست‌شناسي و زمين‌شناسي كشور از جنبه‌هاي مختلف، ماهيت علم است. اين جنبه‌ها شامل؛ موقتي بودن علم، مبناي تجربي علم، خلاقيت در علم، نقش ذهنيت در علم، تاثير مسايل اجتماعي و فرهنگي بر علم، نقش مشاهده و استنتاج و نظريه و قانون علمي است. نمونه پژوهش شامل 19 نفر از اعضاي انجمن‌هاي علمي كشور بوده‌اند. نوع پژوهش كيفي و روش آن، پديدارشناسي است. براي گردآوري داده‌ها از ابزار پرسشنامه بازپاسخ، استفاده شده و روش مقوله‌بندي نيز جهت تحليل داده‌ها به كار گرفته شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان داد؛ اعضاي انجمن‌هاي علمي كشور در پنج مولفه؛ موقتي بودن، مبناي تجربي، خلاقيت، ذهنيت و مشاهده و استنتاج، برداشت‌ها و توصيفاتي همسو با انديشه‌هاي جاري از ماهيـت علم، داشته‌اند با اين حال در دو مولفه؛ تاثير مسايل اجتماعي و فرهنگي بر علم و هم‌چنين تمايز بين نظريه و قانون علمي و نقش و جايگاه هر يك در توليد و گسترش معرفت علمي، نظراتي گاه متفاوت، با مولفه‌هاي پذيرفته شده ماهيت علم، نشان داده‌اند.

Purpose of this paper is surveying conditions of perception and description of members of Iranian scientific associations of physics, chemistry, biology, and geology on different aspects of science nature. These aspects include being temporary of science, empirical base of science, creativity in science, role of mentality in science, influence of social and cultural subjects on science, role of observation and deduction and theory and scientific rule. Research sample involve 19 individual of scientific associations of the country. Research type was qualitative and its method was phenomenology. Open-ended questionnaire was used to collect data and categorization method was applied for data analysis. Findings of research indicated that members of the country scientific associations had conclusions and descriptions in accordance with current thoughts of science nature in five features of being temporary, empirical base, creativity, mentality, and observation and deduction. Although in two features of influence of social and cultural matters on science, and differentiation between theory and scientific rule and role of each one in production and extension of scientific wisdom, they had shown different ideas to accepted features of science nature.