مباني، اصول و روشهاي تربيت اخلاقي در سيره پيامبر(ص) و اهل بيت(ع)

Foundations, Principles, and Moral Training Methods in the Conduct of the Holy Prophet and his Household

هدف اين پژوهش بررسي مباني، اصول و روشهاي تربيت اخلاقي در سيره پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) است. نوع اين پژوهش كيفي است. براي رسيدن به هدف پژوهش از روش تحليلي ـ اسنادي استفاده شده است. به منظور جمع آوري اطلاعات در مورد عوامل پژوهش يعني اخلاق، تربيت اخلاقي، سيره پيامبر و اهل بيت، اصول، مباني و روشهاي تربيت اخلاقي از تمام كتابهاي روايي، تاريخي و پژوهشها در اين زمينه بهره گرفته شده است؛ بدين معني كه ابتدا به شناسايي و گردآوري منابع مورد نياز همراه با فيش برداري و ثبت موضوعات مورد نظر پرداخته شد؛ .سپس داده ها طبقه بندي و در نهايت مورد تحليل قرار گرفت. يافته ها حاكي است كه در سيره پيامبر(ص) و اهل بيت (ع) سه مبنا استنباط، و از هر مبنا يك اصل و از هر اصل دو روش استخراج شده است كه جداگانه به آنها پرداخته شد. مبناي اول هماهنگي عقل و وحي است. اصل ناظر بر اين مبنا تعامل تفكر اخلاقي و تعبد اخلاقي است و روشهاي ناظر بر اين اصل نيز تبيين ارزشهاي اخلاقي و مبارزه با هواي نفس است. مبناي دوم هماهنگي دين و اخلاق است. اصل ناظر بر اين مبنا درهم تنيدگي تربيت اخلاقي و تربيت ديني است و روشهاي ناظر بر اين اصل پاك كردن محيط مظاهر فساد و امر به معروف و نهي از منكر (ايجاد فضاي اخلاقي) است. سومين مبنا هماهنگي حسن فعلي و حسن فاعلي است. اصل ناظر بر اين مبنا تعامل انگيزه و عمل است و روشهاي ناظر بر اين اصل تحريك ايمان و اعتقادات ديني متربيان و پرورش ميل و اشتياق در به دست آوردن فضيلتها و توانايي مخالفت با رذيلتهاست.

This study is intended to investigate the foundations, principles, and methods of moral training in the conduct of the holy prophet and his household. This is a qualitative study. Analytic-documentary method is applied to conduct this research. All narratorial and historical books, as well as the researches relating to the issue were studied to collect data about research elements including morality, moral training, the conduct of the holy prophet and his household, the foundations, principles, and methods of moral training. First, the sources were identified and collected, and then they were categorized and analyzed. The results led to three foundations from each of which one principle was derived. Two methods were derived from each principle. The first foundation related to the harmony between rationality and revelation. The principle derived from this foundation is interaction between moral thinking and moral devotion. The methods derived from these principles are explanation of moral values and fighting lusts. The second foundation is the harmony between religion and morality. The principle derived from this relates to merging of moral and religious training. The methods derived from this principle are cleansing the environment from corruption and promotion of good and prevention of evil (establishing moral atmosphere). The third foundation relates to the harmony between act and actor virtue. The principle derived from this is the interaction between motivation and practice. The methods derived from this principle are promoting the beliefs of the trainees and stimulating their inspirations to achieves virtue and avoid evils