رويكردي تطبيقي به نظريه خيال در آراي ابن‌عربي و ملاصدرا

A Comparative Approach to the Theory of Image in the Views of Ibn Arabi and Mulla Sadra

اصول عرفان ابن‌عربي، واضع نظريّه خيال، برحكمت متعاليه ملّاصدرا تاثير فراواني گذارد، چنانكه مي‏توان نظريّه تجرّد خيال و وساطت و طريقيّت عالم خيال را مهم‏ترين عوامل شكل‌گيري حكمت متعاليه قلمداد كرد. به بياني ديگر، مي‌توان وجه تمايز مبنايي «حكمت متعاليه» با «حكمت مشّا » و «حكمت اشراق» را در تجرّد عالم خيال و صور خيالي در حكمت متعاليه و عدم تجرّد آن‌ها در حكمت مشّا و اشراق دانست. در مقاله حاضر، نظريه خيال به‌عنوان محوري‌ترين عنصر نظريّه عرفاني ابن‌عربي و حكمت متعاليه‌ ملاصدرا مورد پژوهش و مداقّه قرارگرفته است و چيستي و چگونگي عالم خيال و قوه تخيّل بررسي و تحليل شده است. سپس، وجوه اشتراك و افتراق دو ديدگاه مزبور، با محوريّت خيال، تبيين شده است.

The principles of the mysticism of Ibn Arabi, the founder of the Image theory , had a great influence upon the Transcendent Theosophy of Mull? Sadra. This influence is so great that the theory of the immateriality of image and the mediation of the imaginal world can be described as the basic causes for the formation of the Transcendent Theosophy of Mull? Sadra. In other words, it is possible to treat the immateriality of the imaginal world and imaginal forms and their materiality in Peripatetic and Illuminationistic philosophies in the Transcendent Theosophy as the distinguishing feature which might separate “Transcendent Theosophy” from “Peripatetic philosophy” and “Illuminationstic philosophy”. In the present article , the theory of Image is treated as the most pivotal element in the mystical theory of Ibn Arabi and the Transcendent Theosophy of Mull? Sadra , and the nature and quality of the imaginal world and the faculty of imagination have been analyzed and examined.