سبك زندگي اقتصادي در جامعه ي قرآني و جامعه ي غربي

A Comparison between Islamic Economic Lifestyle

سبك زندگي در جامعه ي قرآني، از نظر اهداف، مباني جهان بيني و انسان شناختي تفاوت هايي بنيادين با سبك زندگي غربي دارد. تمايز در اهداف و مباني، در سبك زندگي اقتصادي نيز تاثير مستقيم خود را بر رفتارهاي افراد برجاي مي نهد، به گونه اي كه دو سبك متمايز از يكديگر را در فعاليت هاي توليدي، تجاري و نيز مصرف شكل مي دهد. در سبك زندگي غربي و متاثر از مكتب سرمايه داري، كمال مطلوب انسان در ارضاي هرچه بيشتر خواسته‌هاي مادي بوده هدف از فعاليت هاي اقتصادي، دست يابي به حداكثر مطلوبيت (در مصرف) و حداكثر سود (در توليد و سرمايه‌گذاري) تلقي مي شود. در حالي كه در سبك زندگي قرآني، مطلوب نهايي انسان، در نزديك شدن هرچه بيشتر به سرچشمه ي كمال هستي، يعني قرب الهي و هدف متعالي‌اش، تكامل اختياري است. در اين ديدگاه، براي دست يابي به هدف نهايي ياد شده، اهداف مياني، و به تعبير بهتر، راه كارهاي تحقق هدف نهايي و رسيدن به كمال مطلوب نيز مطرح مي گردد، به گونه اي كه انجام فعاليت هاي اقتصادي به هدف كسب سود و نيز رفاه اقتصادي، اگر در جهت هدف نهايي صورت پذيرد، با آرمان تعريف شده و كمال آدمي منافاتي پيدا نخواهد كرد. در مورد مباني جهان بيني و انسان شناختي نيز، مكتب سرمايه داري براساس اصولي همچون دييسم، ناتوراليسم و اومانيسم استوار گشته كه نتيجه ي آنها، اتكا به خرد انساني به جاي وحي، نفي ارتباط خدا با عالم طبيعت پس از خلقت، جدا شدن انسان از آموزه‌هاي انسان‌ساز اديان الهي، ليبراليسم اقتصادي، رهايي از تمام قيود محدودكننده ي فرد، سكولاريزم و جدايي اقتصاد از اخلاق متعالي و ارزش هاي والاي انساني بوده است. اما از ديدگاه قرآن رابطه ي خداوند با انسان، رابطه ي خالقيت، ربوبيت و مالكيت است و نتيجه ي آن، حق حاكميت الهي و نقش او در تشريع قانون براي انسان مي-باشد كه سبك زندگي اجتماعي و اقتصادي مبتني بر دين و وحي را شكل مي دهد. از اين منظر، انسان جانشين خدا در زمين و داراي ويژگي هايي همچون هدفداري، مسووليت الهي و هويت فردي و اجتماعي بوده از زندگي جاويد برخوردار است. روشن است كه اين دو نگاه در مباني و اهداف، دو نوع سبك زندگي متمايز از يكديگر را موجب مي گردد. اين نوشتار با تمركز بر آيات قرآن در اين رابطه و بهره گيري از پژوهش هاي مرتبط، به مقايسه ي دو نوع سبك زندگي قرآني و غربي با تاكيد بر اهداف و مباني در عرصه ي اقتصادي پرداخته است.

I slamic lifestyle is enormously different from Western lifestyle in aims, worldviews and anthropological basics. These differences can directly affect economic life and individuals’ behaviour in a way that two widely different approaches of production, business and consumption are established. Beingaffected by capitalism, Western lifestyle is founded upon individuals’ financial rights based on which people’s aim of market economy is making the optimal profit in consumption and the highest return on production and investment. While, in Islamic lifestyle, human beings try to achieve the highest celestial aim which is closeness to God resulting from optional spiritual improvements. The current study mentioned some basic rules to achieve the final aim of closeness to God in the direction of financial and economic activities in a way that do not refuse each other. Considering the worldviews and anthropological basics of capitalism which is structured upon deism, naturalism and humanism, Western lifestyle can be affected by the aforementioned systems of belief which regard human wisdom superior than revelation, believe in a God who made the world but has no influence on human lives, try to solve human problems through science rather than religion, believe in economic liberalism, leave all constraints, accept secularism and the view that religious considerations should be excluded from civil affairs. But, according to Islam, the relationship between God and human beings is an owner-owned relationship which asserts the sovereignty of God over human beings to govern their social and economic lifestyle. Based on this belief, human being is the successor of God on the earth, and is purposeful, responsible and having a sense of social and individual identity. It is obvious that these two worldviews can bring about two widely different lifestyles. The present article placed emphasis on Quranic verses and took advantage of associated studies to compare two Islamic and Western lifestyles focusing on economic aims and basics.