بررسي تغييرات عملكرد گندم و صفات مرتبط با آن در شرايط معتدله نيمه‌مرطوب

Evaluation of wheat yield and related traits variation in temperate semi-humid conditions

به‌منظور مطالعه تغييرات عملكرد گندم و صفات مرتبط با آن، آزمايشي به‌صورت طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 16 تيمار و 3 تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي استان گلستان در دو سال 86 و 87 انجام شد. نتايج آزمايش نشان داد كه در طي سال‌ها فعاليت‌هاي اصلاحي براي بهبود عملكرد گندم صفاتي مانند تعداد دانه در سنبلچه و وزن دانه تغييراتي صورت نگرفته است، اما ساير صفات دست‌خوش تغييراتي شده‌اند. تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه در واحد سطح در طي 38 سال آزادسازي به‌ترتيب معادل 87/28 و 74/24 درصد افزايش يافته است، يعني به‌ازاي هر سال به‌ترتيب معادل 78/0 و 80/0 درصد بهبود مشاهده شد. مهم‌ترين دليل افزايش تعداد دانه در مترمربع، افزايش تعداد دانه در سنبله بود. در عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت به‌ترتيب معادل 83/24، 16/16 و 18/8 درصد افزايش به‌دست آمده است. به‌عبارتي به‌ازاي هر سال در عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت به‌ترتيب 67/0، 44/0 و 22/0 درصد بهبود حاصل شد. همچنين ارتفاع بوته معادل 27/0 كاهش و طول سنبله 25/0 درصد، به‌ازاي هر سال افزايش يافته است. به‌طوركلي نتايج اين آزمايش نشان داد كه بيش‌تر از 89 درصد تغييرات عملكرد دانه توسط متغيرهايي مانند شاخص برداشت، عملكرد بيولوژيك و تعداد دانه در سنبله مشخص مي‌شود.

In order to study variation of wheat yield and its traits, a field experiment was conducted based on randomized complete block design with 16 treatments and 3 replications at Agricultural Research Farm, Gorgan, Iran in the growing seasons of 2007-2008 and 2008-2009 under well-watered conditions. The results showed that number of nodes, number of tillers per plant, number of grains per spikelet and seed weight were not change during breeding activities. Number of grains per spike and grain number per unit area increased 28.87% and 24.74%, respectively during 38 years of the release, 0.78% and 0.80% improvement per year was observed, respectively. The most important reason for increasing the number of seeds per square meter was increasing grain number per spike. In grain yield, biological yield and harvest index increase has been equal to 24.83%, 16.16% and 8.18% respectively. Also plant height was decreased by 0.25% and spike length was increased by 0.27% per year of release. Generally, more than 89% yield variation was justified by changing variables such as harvest index, biological yield and grain number per spike.