حساب سرمايه‌گذاري ويژه راهكاري براي سود ثابت

Special Investment Account in Islamic Banking System: a Solution for Fixed Profit Rate

مديريت انگيزه سپرده‌گذاران از اساسي‌ترين مسايلي است كه ارتباط مستقيمي با سود و عملكرد بانك‌ها دارد. در بانكداري متعارف سپرده‌گذاران در ازاي سپرد‌ه‌گذاري خود در بانك فارغ از نوع و محل سرمايه‌گذاري و يا مصرف سپرده‌هايشان سود ثابتي دريافت مي‌كنند. از آنجا كه اين سود ثابت و از پيش تعيين شده از مصاديق ربا است، و با توجه به حرمت قطعي ربا، اين مكانيسم در بانكداري بدون ربا قابل اجرا نيست. از اينرو بانكداري بدون ربا براي جلب انگيزه‌ و مشاركت سپرده‌گذاران، بخشي از سود حاصل از عمليات سرمايه‌گذاري را با آن ها تسهيم مي‌كند. همواره اين نگراني ابراز شده‌است كه با توجه به اينكه مشتريان بانك‌ها عموماً افراد ريسك‌گريز هستند و هدفشان از سپرده‌گذاري در بانك به دست آوردن يك عايدي ثابت و بدون ريسك و مخاطره است و با توجه به ماهيت فعاليت‌هاي بانكداري اسلامي كه باعث مي‌شود سود بانك‌ها و به تبع آن سود سپرده‌گذاران، متغير و مرتبط با تحولات آتي بنگاه‌هاي طرف قرارداد و كل اقتصاد باشد، تحريم نرخ از پيش تعيين شده باعث كاهش مشاركت سپرده‌گذاران در بانك‌هاي اسلامي شود. راهكاري كه بانك‌هاي اسلامي در ايران براي حل اين مسيله‌ و خلاصي از بحران انگيزه در سپرده‌گذاران به كارگرفته‌اند، «سود علي‌الحساب» است كه به نظر برخي محققين بانكداري اسلامي شبهه‌ ربوي بودن عمليات بانكي را به دنبال دارد. دراين مقاله ضمن بررسي سود علي‌الحساب، با استفاده از حساب سرمايه‌گذاري ويژه،‌ راهكاري ارايه شده است كه در آن ضمن فراهم بودن ارايه سود قطعي و از پيش تعيين شده، مشكلات سود علي‌الحساب مرتفع گرديده‌است.

The management of the incentive structure of depositors is one the fundamental things that directly affects the banks activities and their profit. In the traditional banking system, depositors do receive a fixed interest rate; regardless of the profit that the bank earns from their funds. Considering the fact that this fixed interest rate is Riba and hence not permissible, this approach is not applicable for Islamic banks. So Islamic banks do share the depositors in the profits that they earn to motivate depositors incentives. However, there has always been a concern that because bank depositors are mostly risk-avoider and their aim is to get fixed return on their deposits and because of the fact that according to the nature of Islamic banking, the profit of the Islamic banks and hence the depositors is not a fixed and predetermined one and depends on the real sector of the economy, the incentive of the Islamic banks depositors will be damaged. The solution used in Iranian Islamic banks to solve this problem is to pay "ALALHESAB" fixed rate of profit to the depositor. But, this solution has been questioned by many researchers and accused of being Riba. This paper tries to provide a new way for solving this problem. The idea is to provide Special investment account in Islamic banking system. This account can pay fixed returns to depositors and simultaneously does not face the problems of ALALHESAB fixed rate of profit.