بررسي تطبيقي تياتر ارسطويي و روايي با استناد به نمايشنامه‌هاي اديپ شهريار اثر سوفكلس و ننه‌دلاور و فرزندانش اثر برشت

Comparative Study of Aristotelian and Narrative Dramas with Reference to Oedipus Rex by Sophocles and Mother Courage and Her Children by Bertolt Brecht

پژوهش حاضر با استناد به نمايشنامه‌هاي اديپ شهريار اثرسوفكلس و ننه‌دلاور و فرزندانش اثر «برتولت برشت»، به كمك مثال هاي متعدد از دو اثر مذكور، به مقايسه تحليلي اصول تياترارسطويي و روايي مي‌پردازد. مباني تياتر ارسطويي برگرفته از اثر فن شعر ارسطو است كه تا قرن هجدهم ميلادي تنها روش حاكم در ادبيات نمايشي محسوب ‏مي‌شده است. هدف اين شيوه نمايشنامه‌نويسي، تزكيه احساس است كه به‌وسيله استغراق، حس همدردي و ترس در تماشاگر ايجاد مي‌شود‌‏‌‏. وجود «وحدت سه‌گانه»، «اوج نمايشنامه» و «پريپتي» (بازشناخت) و «لحظه اولين و آخرين هيجان در نمايش»، از ديگر اصول برجسته اين نوع تياتر محسوب مي‌شود. مباني تياتر روايي بر نظرهاي برتولت برشت درزمينه نمايشنامه نويسي نوين و غيرارسطويي استوار است. برشت، معتقد است كه بايد به اتفاقات روزمره و بديهيات به وسيله بيگانه‏سازي، غرابت بخشيد تا آن‏ها‏ بازشناخته شوند و زمينه‌هاي نقد و داوري در بيننده ايجاد شود. ازجمله اين فنون بيگانه‏سازي عبارت‌اند ‌از: دوگانگي نقش بازيگر نمايش؛ ناسازي در فكر و عمل بازيگر؛ جهش زماني؛ قطع روند داستان به وسيله موسيقي؛ صحنه آرايي با نورزياد؛ صحنه نيمه خالي با پرده نيمه باز؛ وجود عناوين در ابتداي هرصحنه و نصب تابلوها با عناويني كه تماشاگررا از توهم برهاند كه در نمايشنامه ننه‌دلاور و فرزندانش استفاده شده است.

The present work is a comparative study of Aristotelian and narrative dramas with reference to “Oedipus Rex” by Sophocles and “Mother Courage and Her Children” by Bertolt Brecht. The basics of Aristotelian drama come from Aristotle’s Poetics, which was considered as an undisputed tradition in drama until the eighteenth century. The aim of this dramatic tradition is catharsis, which is achieved through pity, fear and empathy in the audience. Among the other main principles of Aristotelian drama are the observance of the three units: dramatic climax and peripetia, and the first and the last moments of excitement. The narrative drama is based on Bertolt Brechtʹs non-Aristotelian theories in drama. Brecht believes that we must create a critical distance from daily events through alienation so that the audience can reconsider them and develop a critical view. The duality of the actorʹs role, the inconsistency between the actorʹs thought and action, time leaps, musical interruptions of the story, strong lightening on the stage, a half-empty stage with a half open curtain, the use of titles at the beginning of the scenes, and putting placards that free the audience from illusions are some of the alienation techniques used in Mother Courage and Her Children. Aristotelian drama emphasizes the unity of sequences and coherence of events, and considers the play as a whole, which aims at involving the audience wholeheartedly and making the audience identifies himself with the hero of the play. In contrast, narrative drama is a montage of single scenes, which causes pauses in the play. In this type of drama, the audiences, because of frequent interruptions, does not get involved in the play, gets distance from the scenes, and is persuaded to critically view the play, present solutions, and make decisions. In sum, the fundamental difference between these two types of drama lies in the effect they have on the audience. In this work, an attempt has been made to discuss the major difference between Aristotelian and narrative dramas with a number of examples taken