كاركرد محوري نقاب ديني در شعر شاملو و ادونيس

The Fundamental Function of Religious Mask in Shamlu and Adonis

كاركرد شخصيت‌هاي تاريخي در شعر معاصر فارسي و عربي، از جلوه‌هاي مختلفي برخوردار است و كاربست «نقاب» آن شخصيت‌ها در شعر، يكي از مهم‌ترين انواع آن به‌ شمار مي‌آيد. نقاب‌پردازي، ازجمله شگردهاي هنري و بلاغي است كه شاعر امروز، براي بيان افكار خود از آن استفاده مي‌كند. گاهي نقاب يك شخصيت ديني بر چهره شاعر نقش مي‌بندد تا بتواند با استفاده از ظرفيت‌ها و توانايي‌هاي آن شخصيت، حرف‌هاي خود را با مخاطب در ميان بگذارد. شاملو و ادونيس نيز به‌عنوان نمايندگان شعر امروز، در زبان فارسي و عربي، تكنيك «نقاب ديني» را در شعر خود به كار گرفته‌اند تا با استفاده از اين شگرد نمايشي، افكار خود را براي مخاطب‌، ملموس و مجسم كنند. در اين ميان، به‌‌كارگيري محوري نقاب يك شخصيت ديني كه براي استفاده بيشتر شاعر از ظرفيت‌هاي بالقوه و بالفعل شخصيت صورت مي‌گيرد، در شعر ايشان نيز ديده مي‌شود. در اين پژوهش با تكيه بر نقد تحليلي- توصيفي آثار شاملو و ادونيس، به بررسي تطبيقي نقاب محوري ديني با توجه به ساختار روايي و تصاوير موجود در شعر آنان مي‌پردازيم. هدف ما دستيابي به برخي زواياي شعر ايشان و بررسي شيوه كاربست نقاب مزبور، با استفاده از نقد تطبيقي و كهن‌الگويي خواهد بود. بدين ترتيب، پس از واكاوي مفهوم نقاب ديني و دلايل كاربرد آن در شعر امروز، نقاب‌هاي اصلي و محوري شخصيت‌هاي ديني در شعر اين دو تن را مورد توجه قرار داديم تا سرانجام همساني و ناهمساني‌هاي كاربرد ياد‌شده در نزد آنان را به ‌‌دست آوريم.

The function of traditional characters in the modern poetry Arabic and Persian has different aspects, which using the mask of characters is one of the most important of them. Nowadays, the poets use the mask as an eloquent and artistic technic to explain about their ideas. Sometimes, they apply the mask of a religious character to confabulate with the audiences by it. Shamlu and Adonis used “religious mask” in their poetic works to visualize their thought. Thus the fundamental function of religious characters can be seen in their works because they wanted to benefit the actual and potential capacity of characters. This research is based on the analysis-narration criticism, and will study the fundamental usage of religious mask in the poets of Shamlu and Adonis based on narrative structure and images of their works. For this purpose, firstly, we studied the concept and meaning of religious mask and the reasons of its function in modern poetry; then we looked for the fundamental function of religious mask in the poets of Shamlu and Adonis to gain similar and different aspects of their application.