ريخت‌شناسي تطبيقي مقامه‌هاي فارسي و عربي

Comparative Morphology & Arabic and Persian Maqamas

مقامه‌هاي فارسي و عربي با وجود فراواني و تنوع ظاهري، بنياني همبسته دارند كه حاصل ساختار روايي مشترك آن‌ها است. هدف اصلي اين پژوهش، كشف و شناخت اين ساختار روايي مشترك است. بدين منظور بر پايه «نظريه ريخت‏شناسي ولاديمير پراپ» به ارزيابي 124 مقامه موجود در كتاب‌هاي مقامات بديع‌الزمان همداني، مقامات حريري و مقامات حميدي پرداختيم و دريافتيم كه ساختار روايات مقامه‌هاي فارسي و عربي از نظر انواع قهرمان و عملكرد آنان همانند هستند و در 31 «خويشكاري» و هفت حوزه عمل با نظريه ريخت‏شناسي ولاديمير پراپ قابل تطبيق هستند. چنين رويكردي سبب شد، طرح 124 مقامه را در چارچوب الگويي واحد خلاصه كنيم و به اين نتيجه برسيم كه ساختار روايي اين مقامه‌ها، در ‌واقع اشكال مختلف از يك طرح اوليه بنيادين است كه در خلق و ايجاد گونه مقامه موثر بوده است.

In spite of their apparent diversity and variety, Arabic and Persian maqamas are unified, which is the result of a common narrative structure. The main purpose of this study is to uncover this common structure. To this end, 124 maqamas including those of Hamadani, Hariri and Hamidi were analyzed based on Vladimir Propp’s morphology theory. The results indicated that Arabic and Persian maqamas are similar to each other in terms of character types and functioning. Moreover, in 31 functions and seven areas, they are in line with Propp’s theory. Such an approach allowed us to investigate all of these 124 maqamas within a single model and to conclude that narrative structure of these maqamas is the result of a single and primary plan, which has been effective in creation of this genre.