بررسي تطبيقي زيبايي‌شناسي «ايهام» در بلاغت عربي و فارسي

Comparative Study of the Aesthetics of Amphibology in Persian and Arabic Rhetoric

ايهام يا توريه ، در اصطلاح بلاغت نوعي چند معنايي است كه يك لفظ، دست‌كم محتمل دو معني باشد؛ يكي معني نزديك و ديگري دور يا غريب؛ يعني گوينده، معني دور را اراده كند اما شنونده گمان كند معني نزديك، مورد ‌نظر است. براي ايهام انواع گوناگوني را برشمرده‌اند ازجمله: ايهام مجرد؛ مرشح؛ مبين؛ تناسب؛ تضاد؛ مركب؛ توكيد؛ توالد ضدين؛ ترجمه؛ تبادر و... كه هريك جنبه‌اي خاص از زيبايي ادبي و پردازش معنا را در ‌بر‌مي‌گيرد. اما آيا ايهام در توسعه و افزايش معناي سخن و تفسير و تاويل كلام، نقش موثر و مهمي دارد و آيا مي‌توان ميان «ايهام» و «ابهام» رابطه ساختاري متصور شد؟ در اين مقاله مي‌كوشيم با توجه به اهميت اين مسيله، فرايند توليد ايهام و كاركردي كه در حيطه معني‌سازي دارد را مورد مطالعه قرار داده و ضمن بررسي ارتباط آن با هنر ابهام، تفاوت‌هايي كه در گوناگوني آن از نگاه بلاغت فارسي و عربي وجود دارد را بررسي كنيم.

Amphibology, also called as equivocating, Fantasy and visualization, is accounted as one of the most worthwhile arts as well as one of the most artistic literature ornaments. In amphibology, the eloquent with employing high artistic skills generates different meaning paths in his/her verbal communication and makes some meaning expansion. Amphibology is also defined as using a language with double away and close difference meaning, in which the announcer discusses the away meaning; however, the auditors identify the close denotation. There are different types of amphibology; for instance, solitary (abstract or single) amphibology; disclosed amphibology, proportionally amphibology, antagonism amphibology, complex amphibology, double inverse proliferation amphibology, and … . This paper tries to investigate the amphibology industry as well as the generation processes in the above mentioned different types. In same way we investigate the different amphibology classifications from eloquence point of view in Arabic and Persian languages.