جستاري مقايسه‌اي در فن معارضه عربي و معادل فارسي آن

The Phenomenon of Poetical Emulation in Arabic and Farsi Language

در اين مقاله پس از بررسي فرايند شكل‌گيري فن معارضه و سير تحول و تطور آن در ادبيات عربي و فارسي، به مقايسه تطبيقي معارضات عربي و معادل‌هاي آن در ادبيات فارسي مي‌پردازيم. فرضيه مقاله اين است كه معارضات در ادب فارسي مثل بسياري از قالب‌هاي شعري از ادبيات عربي نشيت گرفته‌اند و مسيله بنيادي اين مقاله، چگونگي و ميزان شباهت‌هاي اين دو فن در ادبيات عربي و فارسي است. در اين راستا ابتدا اصل فن معارضه را از منظر معاني لغوي و اصطلاحي بررسي و به دنبال آن معادل‌هاي اين فن در شعر و نثر عربي و فارسي را معرفي مي‌كنيم. در اين قسمت مباحثي نظير اقتفا، استقبال، نقيضه، نظيره، تخميس و تضمين را به‌عنوان مشتركات ادبي دو زبان عربي و فارسي همراه با شواهد هريك مي‌آوريم و در پايان با نگاهي تحليلي به ارزيابي اين‌گونه سروده‌ها و پيامدهاي آن‌ها مي‌پردازيم.

This article first studies the process of the formation of the art of emulation by examining its development and evolution in both Arabic and Persian literature. Then the article would compare and contrast the emulated poetry in Arabic and Persian. The hypothesis is that Persian emulation, like many other poetic forms, comes from Arabic literature. Thus the fundamental question is “How to examine the nature and quality of the similar and common features and issues of Persian and Arabic emulation?”. Thus the literal and literary senses of emulation are first studied, and then its representative examples in Arabic and Persian poetry and prose are listed. In this section, such subjects as echo, parody, burlesque, takhmis, and tadhmin are relevant examples that are introduced as the common devices in both literary traditions. In the manner of a conclusion, an analytical treatment of these writings is conducted, taking into consideration their positive and negative implications and effects.