مقايسه ارقام مختلف گندم و بررسي روابط بين صفات آن‌ها با استفاده از روش‌هاي آماري يك و چندمتغيره

Study the relations between grain yield and related traits in wheat by path analysis

به‌منظور تعيين مطلوب‌ترين صفات براي افزايش غيرمستقيم عملكرد ارقام مختلف گندم، آزمايشي با استفاده از 5 رقم گندم شامل ارقام زاگرس، تجن، دوروم، كوهدشت و لاين N81-18 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان اجرا گرديد. در اين مطالعه شاخص‌هاي رشد (سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبي و سرعت جذب خالص) و صفات تعداد پنجه، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن سنبله، وزن هزاردانه عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و عملكرد دانه مورد بررسي قرار گرفتند. بالاترين عملكرد دانه متعلق به لاين N81-18 بود. لاين N81-18 در مقايسه با ساير ارقام داراي بالاترين تعداد دانه در سنبله و وزن سنبله در بوته بود. نتايج همبستگي‌هاي ساده بيان‌گر آن بود كه بين عملكرد دانه و شاخص برداشت همبستگي بالايي وجود داشت. نتايج تجزيه عليت صفات نشان داد كه بيش‌ترين اثر مستقيم بر عملكرد دانه متعلق به وزن سنبله بود. از بين شاخص‌هاي رشد، بيش‌ترين اثر مستقيم منفي مربوط به شاخص سطح برگ بود. از آن‌جايي‌كه همبستگي بين شاخص سطح برگ با عملكرد بيش‌ترين مقدار مثبت را داشت، مي‌توان نتيجه گرفت كه عوامل غيرمستقيم باعث اين همبستگي شده است. همچنين همبستگي بين شاخص سطح برگ با وزن سنبله بيش‌ترين مقدار مثبت را دارا بود.

In order to determine the best traits related to indirect increasing of grain yield, five wheat genotypes (Zagros, Tajan, Durum cul., Kohdasht and N-81-18 line) were evaluated by using randomized complete block design (RCBD) with 4 replications in research field of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Recourses. The studied traits included leaf area index (LAI), crop growth rate (CGR), relative growth rate (RGR), net assimilation rate (NAR), number of tiller, number of spike per plant, number of grain per spike, spike weight, grain weight, biological yield, harvest index and grain yield. The most grain yield was belonged to N-81-18 line. This line showed most number of grain per spike and spike weight in comparison with other genotypes. The results showed, there was significant correlation between grain yield and harvest index in all genotypes. The results of path analysis showed spike weight had the most direct effect on grain yield, in most genotype. Among of growth indices LAI had most negative direct effect, since correlation between leaf area and grain yield was significantly positive; therefore, the last correlation should be via indirect effect.