مفهوم سازي استاد مطهري از وحي: از تحويلي نگري تا جامع نگري، و ارتباط آن با فطرت و ايمان

MotahhariʹʹsConceptualization of Divine Revelation: from Reductionism to Comprehensive Views, and Its Relation with Faith and Fitrah (nature)

جستار حاضر، از منظري روش شناسانه، جامع نگري استاد مطهري به بحث تحليل مفهوم وحي را كاوش مي نمايد. از سويي، فيلسوفان مسلمان وحي را اتصال نبي با عقل فعال تلقي كرده و فقط به هويت علمي و شناختاري آن تاكيد مي‌كنند؛ و از سوي ديگر، برخي متفكران وحي را به صرف گرايش و تجربه نبي ارجاع داده اند. در اين تصور از وحي، بر بعد تجربي انگاري و گرايشي وحي تاكيد مي شود. هر دو رهيافت تصوري فروكاهش‌گرايانه و تحويلي نگر از وحي ارايه مي دهند. استاد مطهري، با نقد هر دو رهيافت، به تحليلي جامع نگر از وحي الاهي دست يازيده اند: به اعتقاد ايشان، وحي الاهي علاوه بر اينكه بعد شناختاري دارد و پيام الاهي است، بعد گرايشي نيز دارد. در مقاله حاضر، با بررسيدن مقام جامع نگري از وحي، ارتباط آن با ايمان و فطرت نيز نزد مطهري واكاوي مي شود. مفهوم سازي استاد از ايمان، از حيث روشي، از تصور ايشان از وحي كسب هويت مي كند. بنابراين، ايمان نزد مطهري هويتي دو بعدي دارد: شناختاري و گرايشي دارد. اين تحليل از وحي و ايمان با تقسيم فطرت به دو بعد شناختي و گرايشي نيز متلايم است؛ يعني، تصور استاد از دو بعدي بودن انسان در تحليل ايشان از وحي و ايمان موثر افتاده است. بدين‌سان، در منظومه فكري استاد، اين سه بحث در تعامل ناظر بر هم هستند.

This paper has studiedMotahariʹs point of view on the divine revelation as a methodologicalproblem. In Islamicphilosophersʹ point of view, divine revelationisresult of union of prophet and active intellect. Theyconsider the divine revelation as knowledge and emphasizeitscognitiveidentity. On the other hand, somescholarsreduce the divine revelation to tendencies and emphasizeits attitude and non-cognitive identity. Bothviewssuffer from reductionism. But for Motahari, divine revelation is considered as both tendency and knowledge. Far away from reductionism, he presents a comprehensive view and explains a complete definition of divine revelation. The relation of divine revelation to faith and fitrah(nature) is another issue discussed here. Motahariʹs conceptualization of faith is based upon his view on divine revelation. So faith also is considered as to have both cognitive and non-cognitive identity. This conceptualization of faith and divine revelation is coherent with the way he understands fitrah. Thus, the analysis of faith, fitrah, and divine revelation, as Motahari describe them, are coherent with each other.