بررسي اثر تنش خشكي و گونه هاي ميكوريزا بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه، ميزان كلروفيل و تركيبات بيوشيميايي آفتابگردان

Effects of water stress and different mycorrhiza species on grain yield, yield components, chlorophyll content and biochemical components of sunflower

به منظور بررسي اثرات دو گونه قارچ ميكوريزايي بر عملكرد، اجزاي عملكرد دانه، ميزان كلروفيل، فلورسانس كلروفيل و مقادير كربوهيدرات و پرولين در گياه آفتابگردان (رقم آلستر) تحت تنش خشكي، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زابل اجرا گرديد. تيمارهاي تنش خشكي شامل 90 (شاهد)، 70 و 50 درصد رطوبت ظرفيت زراعي خاك مزرعه به عنوان عامل اصلي و دو گونه قارچ ميكوريزايي شامل شاهد يا بدون تلقيح، Glumus mossea و Glumus etanicatum به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد تنش خشكي تاثير معني داري بر عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيكي و شاخص برداشت داشت و سبب كاهش آنها گرديد. ميزان كاهش عملكرد دانه در بالاترين سطح خشكي نبست به تيمار شاهد معادل 07/15 درصد بود. استفاده از قارچ ميكوريزايي هر چند سبب افزايش عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيكي و شاخص برداشت شد، اما اين افزايش از لحاظ آماري معني دار نبود. تيمار خشكي سبب افزايش مقادير كربوهيدرات و پرولين در برگهاي گياه گرديد و به صورت معني داري منجر به كاهش وزن طبق، قطر طبق، تعداد دانه پر در طبق و وزن هزار دانه شد. در اين آزمايش استفاده از گونه هاي ميكوريزايي تنها تاثير معني دار بر ميزان پرولين موجود در برگ ، قطر طبق، تعداد كل دانه ها در طبق و وزن هزار دانه داشت. اثر متقابل تنش خشكي و گونه هاي ميكوريزايي نيز تنها بر وزن طبق و تعداد دانه-هاي پوك در طبق معني دار بودند. در بالاترين سطح تنش خشكي، استفاده از گونه ميكوريزايي Glumus mossea از بيشترين تاثير بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه برخوردار بود.

To evaluate the effects of water stress and two kinds of mycorhiza species on grain yield, yield components, chlorophyll content, chlorophyll fluorescence, proline and carbohydrate concentration in sunflower (Helliantus annus Var. Alster), a field experimental as a split plot design was conducted with three replications in 2011 at the Research Farm of the University of Zabol. Water stress treatments included 90 (control), 70 and 50 percent of the field capacity as the main plot and two different mycorrhiza species, including Glumus mossea and Glumus etanicatum and also a control or without any inoculation as sub plots. Results showed that water stress significantly decreased grain yield, biological yield and harvest index. The grain yield reduction was about 15.07% at the highest level of water stress in comparison with the control. However application of mycorhiza increased grain yield, biological yield and harvest index, but it had not significant effects on them. Water stress increased soluble carbohydrate and proline content in leaves, whereas significantly reduced head weight, head diameter, grains per head No. and 1000-seed weight. Using strains of mycorhiza in this study only had significant effects on proline content, head diameter, grains per head No. and 1000-seed weight. Interaction between water stress and strains of mycorhiza had only an impact on head weight and number of grains per head. So that, at the highest levels of water stress, the application of Glumus mosseahad had the highest influence on sunflower yield and yield components.