نقش فرايند كيفري در پيشگيري از جرم و تكرار آن

The role of penal process in prevention of crime and its repetition

فرايند كيفري، سير عدالت جنايي در «نهادهاي آيين دادرسي كيفري» است. قرايت پيشگيرانه از فرايند كيفري در حقيقت رابطه‌ جرم‌شناسي با آيين دادرسي كيفري را در ذهن تداعي مي‌كند. ماهيّت، ساختار، طرز كار و شيوه‌ عملكرد كنشگران فرايند كيفري از مرحله‌ دستگيري تا مرحله‌ پس از اجراي حكم (اقدامات پساكيفري)، مي‌تواند بنا بر جهت‌گيري‌هاي اين نهادها، هنجارگرايي و جامعه‌پذيري يا برعكس هنجارگريزي يا جامعه‌گريزي كساني كه آن را تجربه مي‌كنند، تقويت و تشديد كند و در نهايت زمينه‌ تكرار جرم را فراهم آورد. چنين رفتارهايي در چارچوب «جرم‌شناسي باليني» به شكل‌گيري شخصيت ضداجتماعي در فرد كمك مي‌كند و از نظر «جرم‌شناسي تعامل‌گرا» ، مي‌تواند از اتهام انتسابي، جرم و از فرد مظنون، متهم و مجرم «بسازد». در اين راستا، هنگام دستگيري فرد در اداره‌ پليس و در ادامه‌ آن در مرحله‌ تحقيقات مقدماتي در دادسرا، چنانچه رفتار كنشگران اين نهادها با فرد مظنون و متهم كرامت‌مدار- براي نمونه، آن‌گونه كه در قانون حقوق شهروندي مصوّب ارديبهشت 1383 آمده - نباشد، مي‌تواند آثار كمانه‌اي فراواني براي فرد و جامعه به همراه داشته باشد. استفاده از «جايگزين‌هاي تعقيب» مانند تعليق تعقيب و معامله‌ اتهام، رعايت حقوق دفاعي و حقوق شهروندي متهم و تناسب در صدور قرارهاي تامين كيفري در اين مرحله مي‌تواند از ادامه‌ي فرايند كيفري‌شدن ِفرد جلوگيري كند. در مرحله‌ دادگاه نيز با در نظر گرفتن معيارهاي دادرسي عادلانه، تشكيل «پرونده‌ شخصيت»، گرفتن تصميم مناسب و استفاده از «جايگزين‌هاي حبس» مانند تعليق مجازات، مي‌توان از فرستادن افراد به زندان كه پيامد فاسد دارد، جلوگيري نمود. با به‌كارگيري همه‌ اين تدابير، چنانچه پاي فرد به زندان باز شد، نبايد وي را به حال خود رها كرد؛ بلكه برنامه‌هاي اصلاحي زندان مي‌تواند در امر بازاجتماعي شدنِ زنداني كمك فراواني كرده و در نهايت از تكرار جرم اين افراد پيشگيري نمايد. براي رسيدن به اين هدف، بايد مرحله‌«پساكيفري» را كه در حقيقت مراقبت‌ها و نظارت‌هاي پس از اجراي مجازات است، به مراحل فرايند كيفري افزود.

Penal process is the penal justice course in «the organizations of the penal trial code». A preventative interpretation of penal process, in fact, associates the relation between criminology and the penal trial code. Nature, structure and method of the performance of those in charge of penal process from arresting to the stage after sentence execution (post-penal measures) could, based on these organizationsʹ orientations, reinforce and intensify norm obedience and socialization or, on the contrary, norm disobedience and isolation of those experience it and finally paves the way for crime repetition. Such behaviors within the framework of «clinical criminology» help to the formation of antisocial personality in individuals and based on «interactive criminology» they could make crimes out of the attributed charges and the accused and criminals out of the suspects. In this direction, while individuals arrested by the police and then in preliminary researches in the office of public prosecutor if the behavior of those in charge of these organizations isnʹt generous -like the type mentioned in the civic rights ratified in Ordibehesht 1383- with suspects and the accused, it could lead to many probable effects for individuals and the society. Use of the «prosecution alternatives» like prosecution suspension and deal of accusation, observance of the defensive and civic rights of the accused and the proportionality of issuing the security penal rulings in this stage could prevent individuals from no more being in the process of penalization. In the court stage also by considering the criteria of a just prosecution, forming the «personality file», making the proper decision and use of «imprisonment alternatives» like punishment suspension can prevent from sending people into prison that brings about corrupt consequences. By taking advantage of all these plans if an individual be sent to prison, s/he must not be isolated, but the prison correctional plans can help the prisoner to be socialized again and finally prevent them from repeating criminal deeds. To gain such goal the post-penal stage which is in fact the post-punishment protection and surveillance must be added to penal process stages.