سنجش كارايي و تخمين مصرف بهينه منابع در بيمارستان‌هاي منتخب شرق كشور: كاربرد الگوي تحليل فراگير داده‌ها

Estimating efficiency and optimal resource utilization in selected hospitals in east of Iran: applying the data envelopment analysis

مطالعه حاضر به صورت توصيفي ـ تحليلي با هدف تعيين كارايي فني و ارتباط آن با برخي عوامل محيطي در بيمارستان‌هاي منتخب شرق كشور طي سال‌هاي 87-1385 با استفاده از روش تحليل فراگير داده‌ها انجام شد. در اين مطالعه، تعداد تخت فعال و تعداد پرسنل شاغل به عنوان متغيرهاي نهاده و تخت روز اشغالي و پذيرش سرپايي به عنوان متغيرهاي ستانده مورد استفاده قرار گرفتند. با به كارگيري فرض بازدهي متغير نسبت به مقياس در الگوي تحليل فراگير داده‌ها، مقادير كارايي فني، مديريتي و مقياس براي بيمارستان‌هاي مورد مطالعه تعيين گرديد. با برآورد انتقال مازادها و انتقال شعاعي نسبت به محاسبه مازاد يا استفاده بيش از حد مطلوب از نهاده‌ها اقدام گرديد. به منظور برآورد مقادير مورد اشاره از نرم‌افزار DEAP2 استفاده شد. ميانگين كارايي فني، كارايي مديريتي و كارايي مقياسي 11 بيمارستان مورد مطالعه طي سال‌هاي 87-85 به روش حداقل سازي نهاده به ترتيب معادل 880/0؛ 934/0 و 936/0 است. در مجموع، اين بيمارستان‌ها طي اين سال‌ها به طورمتوسط، از 66/17 تخت اضافي و 72/18 پرسنل اضافي استفاده كرده‌اند. به علاوه، ميزان كارايي با نوع فعاليت و مالكيت بيمارستان‌ها ارتباط معني دار داشت. نتيجه تحليل ANOVA نشان داد كه مقادير كارايي طي دوره مطالعه تغييرات معنادار نداشته است. يافته‌هاي پژوهش، نشان دهنده آن است كه بيمارستان‌هاي مورد مطالعه به صورت كارا فعاليت نكرده و ظرفيت ارتقاي كارايي در بيمارستان‌هاي مورد بررسي بدون هيچگونه افزايشي در هزينه‌ها و به كارگيري همان ميزان از نهاده‌ها وجود دارد.

Objective (s): To determine technical efficiency and its relationship with environmental factors using data envelopment analysis (DEA) in selected hospitals through 2006-2008. Methods: The number of active beds and human resources were used as input variables and bed occupancy and outpatient visits were used as outputs. Applying variable return to scale (VRS), the value of technical, managerial and scale efficiency were calculated. The over-utilization of inputs was measured using the estimation of slacks and radial movements. The DEAP-2 was used to measure the efficiency. Results: Over the study period, the mean technical, managerial and scale efficiencies were 0.88, 0.934 and 0.936, respectively. There were 17.66% and 18.72% over-utilization of active beds and human resources during the study period. There was significant association between technical efficiency and type of activity and ownership of hospitals. The results of ANOVA showed that the technical efficiency did not change significantly through 2006-2008. Conclusion: The results showed that there were inefficiencies in hospitals’ performance and it is possible to produce the same outputs with decreasead inputs. Moreover, it seems that environmental factors affect the hospital performance.