اندازه بهينه توليد در صنايع مواد غذايي و آشاميدني و تغييرات آن طي سال‌هاي اول برنامه‌هاي دوم، سوم و چهارم توسعه

The optimal size of the food and beverage industries and its changes during first years of the second, third and fourth development plan in Iran

چكيده اگر چه صنايع مواد غذايي و آشاميدني به دليل شرايط وآب و هوايي ايران به عنوان يكي از مزيت‌هاي نسبي ورود به عرصه تجارت بين‌الملل قلمداد مي‌گردد، اما، اين صنعت نتوانسته است متناسب با اين مزيت جايگاه شايسته خود را در بين كشورها كسب نمايد. توليد در اندازه‌هايي كمتر از اندازه بهينه از اصلي‌تريت دليل اين موضوع قلمداد شده است. بر اين‌اساس موضوع اندازه بهينه توليد در اين صنعت، خصوصاً براي آگاهي بنگاه‌هاي جديد‌الورود، همچنين مفاهيم ظرفيت‌هاي توليدي رها شده و در نتيجه توانايي‌هاي بالقوه توليدي از موضوعات كليدي مورد بررسي در اين صنعت محسوب مي‌شود. موضوعي كه تخمين و بررسي روند تغييرات آن هدف اصلي اين مقاله را تشكيل مي‌دهد. براي تعيين اندازه بهينه توليد يا آنچه از آن به عنوان حداقل اندازه كارآ نيز ياد مي‌شود از روش كومانور- ويلسون استفاده شده است. داده‌هاي اين پژوهش نيز داده‌هاي جمع‌آوري شده توسط مركز آمار ايران در سطح بنگاه‌هاي توليدي صنايع مواد غذايي و آشاميدني در سال‌هاي نخست برنامه‌هاي دوم، سوم و چهارم توسعه است. در مجموع نتايج اين بررسي نشان‌دهنده آن است كه اندازه بهينه صنعت مواد غذايي و آشاميدني برحسب هر دو قيمت جاري و ثابت روندي صعودي داشته و علاوه بر آن، در هر سه مقطع زماني مورد بررسي بيش از 90 درصد از بنگاه‌هاي اين صنعت در اندازه‌اي كمتر از اندازه بهينه فعاليت نموده‌اند.

Abstract Although food and beverage industry is considered as one of the relative merits of entering into international trade, because location and climate of Iranʹs, but this industry has not been able to commensurate its worthy position in the world. Among the reason presented for this condition, the inability of active firms in this industry to produce with their full capacity is of great importance. Accordingly, the issue of optimal size especially for new firms awareness as well as the production capacities released is of the key issues explored in this industry and the investigation of its changes, makes up the main purpose of this paper. For this purpose, Comanor–Wilson index has been used. In addition, data is collected from the Statistical Center of Iran on early years of second, third and fourth development plans. The results of this paper indicate that the optimal size of the food and beverage industry based on both current and constant prices has shown an upward trend. In addition, in each study period more than 90 percent of firms in this industry are active in less than the amount of optimum size. Keywords: Efficient Size, Economies of Scale, Comanor- Wilson Approach, Food and Drinking Industry