ارزيابي رقابت اندامهاي هوايي و زيرزميني بين دو گياه كنجد (Sesamume indicum L.) و تاج خروس Amaranthus retroflexus و تاثير آن بر عملكرد و اجزاي عملكرد كنجد

Assessment of Above- and Below-ground Competition between Sesame (Sesamume indicum L.) and Pigweed (Amaranthus retroflexus ) and

اين آزمايش به منظور ارزيابي رقابت اندام‌هاي هوايي و زميني دو گياه كنجد و تاج خروس و تاثير آن بر عملكرد و اجزاي عملكرد، به صورت طرح فاكتوريل در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار و بر اساس سري افزايشي در سال 1388 در محل محوطه آزمايشگاههاي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد (N16 36، E38 59، M2/999) انجام شد. براي اين منظور از گلدانهاي پلاستيكي 10 كيلوگرمي به قطر24 و ارتفاع 28 سانتي متر استفاده شد. اندامهاي زميني در هنگام پر كردن گلدانها از خاك و اندامهاي هوايي حدود 3 هفته بعد از كاشت و قبل از اينكه بر روي هم تاثير بگذارند با استفاده از پلاستيك جدا شدند كه بر اين اساس سه تيمار رقابتي وجود داشت: رقابت اندامهاي هوايي، رقابت ريشه ها و رقابت اندام هوايي و ريشه ( رقابت كامل). تراكم گياه كنجد در اين تيمارها متفاوت و شامل سه سطح بود: 1: يك بوته 2: دو بوته و 3: چهار بوته در هر گلدان. نتايج آزمايش نشان داد كه تيمارهاي رقابت بر عملكرد و اجزاي عملكرد به غير از وزن هزار دانه كنجد تاثير معني داري داشت. در بين تيمار‌هاي رقابتي تيمار رقابت كامل بين دو گياه كنجد و تاج خروس، نسبت به دو تيمار ديگر عملكرد و اجزاي عملكرد بيشتري داشت. بطوريكه وزن كل تك بوته كنجد و وزن كل تك بوته تاج خروس در تيمار رقابت كامل به ترتيب 6/2 و 7/13 گرم بود كه نسبت به دو تيمار رقابتي ديگر بيشتر بوده و اختلاف معني داري نيز با هم داشتند، ولي وزن دانه در بوته تحت تاثير تيمارهاي رقابتي قرار نگرفت. تعداد كپسول ساقه اصلي، تعداد كپسول شاخه فرعي، تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول و تعداد دانه در تك بوته در تيمار رقابت كامل بترتيب 15، 58/2، 5/17، 7/43، 89/693 بود كه نسبت به دو تيمار رقابتي ديگر بيشتر بوده و اين اختلاف معني داري بود. تراكم نيز تاثير معني داري بر عملكرد و اجزاي عملكرد كنجد داشت. در تراكم يك بوته در هر گلدان عملكرد و اجزاي عملكرد در تك بوته در بيشترين مقدار بود، بطوريكه در تراكم يك بوته در هر گلدان وزن كل تك بوته كنجد82/3 گرم بود، و با افزايش تراكم اين صفات كاهش يافتند و اختلاف بين آنها نيز معني دار بود.

This study carried out in a factorial layout on completely randomaized block design with three replications, to evaluate the above- and below- ground competition between sesame (Sesamum indicum) and pigweed (Amaranthus retroflexus), and their impacts on sesame yield and yield component. The experimental treatments were all combination of crop-weed competition (shoot competition, root competition and root-shoot competition) and sesame plant densitys (1, 2 and 4 plant per pot). Plants were sown in plastic pots (24 cm diameter and 28 cm height) in year 2010, at feild of Ferdowsi University of Mashhad. For study the shoot competition of sesame-pigweed, the roots were separated by plastic when the pots were filled with soil before sowing the seeds. Three weeks after emerging, shoots of plants were separated vertical barrier (30 x 70 cm) for studing root competition. Results showed that competition treatments had a significant effect on seed weight per plant and yield components except 1000 seed weight. Among competition produced higher yield and yield components compared to othere treatments. However, sesame and pigweed biological weight in root-shoot competition was 2.6 and 13.7 respectively, that was higher than other competition treatments and was significant. Capsule number in main and sub branches, capsule number in plant, seed number in capsule and seed number in plant in complete competition treatment was 15, 2.58, 17.5, 43.7 and 693.89 respectively, that was higher than other treatments and differences among them was significant. Sesame density also had a significant effect on seed weight per plant and yield components. When low density were used (one plant), yield and yield components was more, therefore in one plant per pot density biological weight of sesame was 3.82 gr, and in higher densities the mentioned traits decreased significantly.