اثر كود شيميايي نيتروژنه بر صفات مورفولوژيك، درصد اسانس و عملكرد گونه وحشي و زراعي آويشن (Thymus kotschaynus and vulgaris) در شرايط مزرعه

Effect of nitrogen fertilizer on morphological traits, essential oil percentage and yield in two wild and agronomical species of thyme (Thymus kotschaynus and vulgaris) on a farm ecosystem

چكيده گياه آويشن به عنوان يكي از پر مصرف ترين گياهان دارويي شناخته شده است كه از نظر كاربرد آن در صنايع داروسازي در رديف دوم جهان قرار دارد. هدف از اين تحقيق، بررسي و مقايسه رشد و عملكرد يكي از گونه هاي وحشي (كوچيانوس) با گونه زراعي (آويشن باغي) غير بومي در شرايط مزرعه است. عامل آزمايشي كود شيميايي نيتروژنه (اوره) در 3 سطح ( 50 ، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن خالص) علاوه بر تيمار شاهد (بدون مصرف كود) در 3 تكرار بصورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در نظر گرفته شد. نتايج تجزيه واريانس سطوح مختلف كود شيميايي نيتروژنه و اثر متقابل كود و گونه بر قطر بوته، وزن تر و خشك بوته، درصد اسانس و عملكرد اسانس معني دار بود. نتايج مقايسه ميانگين، درصد اسانس 83/0? را براي گونه باغي و 33/0? را براي كوچيانوس با 33 نشان داد. بالاترين مقدار عملكرد اسانس گونه باغي 6/30 كيلوگرم در هكتار و گونه كوچيانوس 53/3 كيلوگرم در هكتار بدست آمد. در نتيجه با توجه به معني دار شدن بعضي از صفات اندازه گيري شده، توانمندي سازگار شدن گونه وحشي كوچيانوس، تحقيقات وسيعتري در زمينه هاي مختلف بر روي اين گياه در دراز مدت ضروري است.

Abstract Thyme plants are considered as one of the most widely consumed with having essential oils and secondary metabolites and valuable medicinal plants in the world. Therefore, the aim of this study was to evaluate and compare the performance of native wild specie (kotchyanus boiss.) and agronomic specie(Thymus vulgaris) in field condition. By introducing the production potential of new species could prevent the import of foreign species such as Thymus vulgaris. The exprimental design was conducted with three levels of nitrogen fertilizer (75, 150 and 225 kg/ha) and control (No fertilizer) with three replications as factorial in the basis of randomized complete blocks design. Effects of different levels of nitrogen and interaction effect of experimental factors on stem diameter, plant fresh and dry weight, essential oil percent and essential oil yield were significant. The mean comparison results indicated that, the essential oil percentage for Thymus kotschaynus and Thymus vulgaris were 0.83% and 0.33% alternatively. The highest essential oil yield for Thymus vulgaris and Thymus kotschaynus gained 30.6 and 3.53 kg/ha subsequently. So as the result of some measured traits signification, the ability of Kotchyanus specie to adaptation was showed and wide researches on different aspects of this plant is nessesory in long terms.